The Long Season

Leonard Retel Helmrich geeft een zeldzaam inkijkje in het leven in een vluchtelingenkamp. Zijn befaamde cameravoering is niet de enige reden waardoor het heel dichtbij komt. Prijs voor beste Nederlandse documentaire op IDFA.

Natuurlijk, op het schooltje in het Khiara-tentenkamp voor Syrische vluchtelingen in Libanon ontbreken de kindertekeningen van soldaten en luchtaanvallen niet. En als een vrouw vertelt wat ze meemaakte tussen de koppensnellers in Raqqa is dat huiveringwekkend. Maar springt The Long Season er daardoor uit of is het toch iets anders?
Wat me het meeste opviel is dat er zelfs onder deze ongewone omstandigheden veel is dat heel erg herkenbaar blijft. Zoals de boosheid van de opstandige tienerjongen Maher wanneer hij een blauwtje heeft gelopen. Of de ruzies tussen Hoesseins eerste echtgenote Ysra en zijn als tweede vrouw aangenomen Zahra. Een kind komt ter wereld, er wordt getrouwd, er is frustratie en honger naar nieuwtjes uit Raqqa, en kinderen hoepelen ondanks alles uitgelaten met een oude autoband.
Leonard Retel Helmrich werd bekend door De stand van de zon, Stand van de maan en Stand van de sterren, zijn drieluik over een gewone familie die zich in de roerige Indonesische samenleving staande houdt. Blikvanger was de door hem ontwikkelde Single Shot Cinema, een cameravoering met lange, beweeglijke shots die observerend, maar niet afstandelijk is.
The Long Season kwam volgens dezelfde aanpak tot stand. Het camerawerk deelde Retel Helmrich deze keer met Ramia Suleiman. Zij raakte ook nauw betrokken bij de afwerking toen de regisseur in de montageperiode werd uitgeschakeld door een hartstilstand, gevolgd door enkele weken in coma. Toen IDFA de film vertoonde was hij wel weer in staat het resultaat een ’thumbs up’ te geven.
Hoewel de film betrekkelijk conventioneel is gemonteerd, zorgt die nieuwsgierig rondneuzende camera van de Single Shot Cinema voor een levendige dynamiek en een sterk gevoel er direct bij te zijn, ook in intieme en pijnlijke situaties. Maar minstens zo belangrijk zijn de goed gekozen hoofdpersonen. Dat maakt dat je volledig meeleeft. Bijvoorbeeld met het dilemma van onderwijzeres Maria, die uit loyaliteit met haar vader overweegt volgens zijn wens te trouwen met een onbekende in Raqqa. Wat goed werkt, is de balans tussen de grote tragedie van de vluchtelingensituatie en de kleine alledaagse dingen. Wachtend op terugkeer naar Raqqa lijkt het of het leven stilstaat, maar toch gaat alles gewoon door. Dat gevoel dus.
Inzoomend op zo’n kleine gemeenschap maakt The Long Season het abstracte gegeven van 1,2 miljoen Syrische vluchtelingen in Libanon menselijk en concreet. Iets meer context was soms welkom geweest — dat het een groep gestrande seizoenarbeiders betreft was me in eerste instantie ontgaan — maar dat doet aan de kracht van deze onderdompeling weinig af.

Leo Bankersen