The Company You Keep

In de jaren zeventig schrokken Amerikaanse radicalen niet terug voor een bommetje en een bankovervalletje. Robert Redford (76) blikt er met The Company You Keep bijna melancholisch op terug.

Door Jos van der Burg

Ook revolutionairen worden oud en kunnen dan nog slechts met weemoed terugdenken aan die goede oude tijd toen ze bomaanslagen pleegden. Het is de tragiek van de revolutionair: als hij niet omkomt in de revolutionaire strijd, en de beloofde omwenteling nog steeds op zich laat wachten, eindigt hij in huize Avondrood. Waar hij — als hij geluk heeft — wordt bezocht door studenten, die hem met frisse tegenzin komen interviewen, omdat dat moet van hun geschiedenisleraar. Op zulke momenten leeft de oude revolutionair weer helemaal op. Een fraai voorbeeld was kortgeleden te zien in Andere Tijden over de kroningsrellen in 1980. Een ex-krakersleider ging terugblikkend acuut weer stoere taal uitslaan. Dat er doden hadden kunnen vallen? Ach, in het verkeer vallen ook doden. Als je met doden rekening houdt, ben je geen revolutionair. Collateral damage hoort erbij. Zo begint het meestal niet bij radicale wereldverbeteraars, maar het eindigt er vaak wel mee. Ook de activistische Amerikaanse groep The Weathermen (genoemd naar de tekstregel ‘You don’t need a weatherman to know which way the wind blows’ in Bob Dylans Subterranean Homesick Blues) ontkwam niet aan die wetmatigheid. De eind jaren zestig opgerichte groep, die een officiële oorlogsverklaring tegen de Amerikaanse overheid afkondigde, pleegde uit protest tegen de Vietnamoorlog en het algehele kapitalistische systeem aanslagen op regeringsgebouwen en andere overheidsinstellingen. Ook banken waren niet veilig. Daarbij liet de groep altijd keurig op tijd weten hoe laat hun bommen afgingen. Lange tijd waren de enige slachtoffers de drie revolutionairen in eigen kring, die in 1970 omkwamen bij het knutselen aan een bom. Toen de revolutie uitbleef en The Weathermen uit elkaar viel in splintergroeperingen, vielen er opnieuw doden: in 1981 kwamen twee politieagenten en een beveiliger om bij een overval op een geldtransport. Het was de laatste stuiptrekking van de groep.

Terugblikcinema
Robert Redfords The Company You Keep speelt zich af tegen het verleden van The Weatherman, zonder dat de naam valt. De film voert personages op die dertig jaar geleden betrokken waren bij een bankoverval, waarbij een medewerker om het leven kwam. De overvallers vluchtten, doken onder, veranderden hun identiteit en bouwden een kalm bestaan op. Maar natuurlijk worden ze ingehaald door het verleden. Een vroegere revolutionair die nu huisvrouw is (Susan Sarandon, niet de enige ster in de film) geeft zichzelf aan als duidelijk wordt dat ze op het punt staat om ontmaskerd te worden. Als een ambitieuze journalist dit draadje oppikt, begint de kluwen langzaam te ontrafelen. Een advocaat, ingetogen gespeeld door Redford, die er na de dood van zijn vrouw alleen voor staat met zijn dochtertje, wordt het te heet onder de voeten. Hij vlucht met zijn kind naar New York. Zijn doel is een ontmoeting met een ex-lid van de groep, die na de bankoverval naar Canada vluchtte. Zij kan bewijzen dat hij onschuldig is, maar wil deze vrouw haar radicale verleden wel afzweren? Enfin, vergeet het thrillerplotje want daar gaat het niet om. Het degelijke, tikkeltje belegen, maar interessante The Company You Keep is terugblikcinema, die het radicale verleden evalueert. Redford wil laten zien wat deze ex-revolutionairen dreef. Daarvoor hebben ze veel woorden nodig. In de al te duidelijke sleutelscène legt Sarandon aan de jonge journalist uit waarom de groep geweld tegen de overheid noodzakelijk vond: demonstrerende studenten werden de schedel ingeslagen en in Vietnam werden miljoenen mensen vermoord. Dat moest stoppen! Haar conclusie: "We maakten fouten, maar hadden gelijk." Ze heeft ook nog een vilein vraagje voor de jongere generatie: "Voor wat willen jullie een risico nemen?" Beetje makkelijk — 2013 is geen 1970 — maar de ex-radicalinski heeft een punt.