SOPHIE SCHOLL — DIE LETZEN TAGE
Pal staan voor de rede
Na het portret van Hitlers secretaresse Traudl Junge (Im toten Winkel, Hitlers Sekretärin) en een kijkje in de Hitler-bunker (Der Ungergang) geeft Sophie Scholl ruim baan voor het Duitse studentenverzet.
Op de middelbare school was het een van mijn favoriete boeken, ‘Die weisse Rose’. Het was het waargebeurde verhaal van een groep Duitse studenten die tijdens de Tweede Wereldoorlog in opstand was gekomen tegen Hitler, en om die reden waren vermoord. In mijn boekje stonden zwart-wit foto’s afgebeeld van jonge mensen. Het portret van het enige meisje in het gezelschap intrigeerde het meest. Het was een knap meisje met een lief gezicht en ravenzwart haar. Sophie Scholl heette ze, en ik vond dat een mooie naam voor een heldin. Bij de aankondiging van Sophie Scholl — die letzten Tage, dit jaar op het Filmfestival van Berlijn, schoot door mijn hoofd: de hoofdrolspeelster moet wel heel goed zijn, wil ze recht doen aan ‘mijn’ Sophie Scholl.
Kruisverhoor
Na het succes van Der Untergang lijkt in Duitsland de tijd rijp voor een meer menselijke benadering van de eigen geschiedenis. Maar het vertellen van een mooi verzetsverhaal ligt met zo’n beladen verleden natuurlijk nog steeds gevoelig, zelfs al was deze verzetsgroep eerder onderwerp van een speelfilm van Michael Verhoeven uit 1982.
De Duitse actrice Julia Jentsch is ijzersterk als Sophie Scholl, zeker in het kruisverhoor met de Gestapo-beambte dat bijna de hele film in beslag neemt. Een kamer met een tafel, twee stoelen en twee acteurs. Zo simpel, strak en sober wordt het gebracht. En uit de twistgesprekken die volgen, leer je van alles over de ideeënwereld van de nazi’s, niet alleen over de minachting voor joden, maar ook voor gehandicapte kinderen en vrouwen. Opmerkelijk is ook de hoeveelheid informatie die Sophie Scholl heeft, vooral over de deportaties en verdwijningen.
Sophie Scholl stelt zich te weer, nadat ze op de Universiteit van München vlugschriften heeft verspreid en samen met haar broer Hans Scholl en vriend Christoph Probst is opgepakt. Ze gaat haar tegenstander in het verhoor met zulke overtuigende argumenten te lijf, dat ze hem aan het wankelen brengt. Drie dagen duurt het steekspel, daarna is het tragische lot van de studenten snel bezegeld. In de advocaat en de rechter sluipen wel even de nazikarikaturen en de opmerking aan het slot dat het allemaal niet voor niets is geweest, voelt als drilpudding.
Wat staat is het verhaal van een stel jonge, intelligente mensen die makkelijk hadden kunnen meedraaien in het systeem, door simpelweg te zwijgen. Ze doen het tegenovergestelde. Ze gaan pal voor de rede staan, en de onbekende Duitse regisseur Marc Rothemund heeft met het duel in de verhoorkamer in ieder geval een juiste keuze gemaakt. Aan de 27-jarige hoofdrolspeelster Julia Jentsch — fier en zachtmoedig tegelijk — blijft de film uiteindelijk kleven, en aan die rode, gebreide trui die ze tijdens haar laatste dagen in 1943 draagt.
Belinda van de Graaf
