Scabbard Samurai

De Japanse cultregisseur Hitoshi Matsumoto, helft van een komisch televisieduo, verzint in Scabbard Samurai steeds ingenieuzere visuele grappen voor zijn lijdend voorwerp, een klunzige samoerai.

Door Mark van den Tempel

Kanjuro is een samoerai op de vlucht. Mentaal gebroken na de dood van zijn vrouw is hij een schande voor zijn beroepsgroep geworden. Een samoerai die zich niet verdedigt maar hard wegloopt voor gevaar: zijn dochtertje schaamt zich dood. Het meisje stelt papa zelfs voor er maar een eervol einde aan te maken. Dat komt sneller in zicht dan gedacht. Kanjuro wordt opgepakt en tot seppuku (zelfmoord) veroordeeld. Tenzij hij de zoon van de lokale landheer aan het lachen weet te maken. Het kind is na de dood van zijn moeder tot geen enkele emotie meer te bewegen. De oude samoerai krijgt dertig pogingen in evenzoveel dagen: daar moet er toch wel één tussen zitten die effect sorteert?

Noedel door de neus
Scabbard Samurai (de titel slaat op zijn zwaardloze schede) is warm en vriendelijk. Kanjuro is een aandoenlijke verschijning, zijn premiejagers zijn de kwaadste niet en zelfs de twee bewakers groeien uit tot actief meedenkende sympathisanten. Het is even wennen, zoveel zachtheid in een genre dat bekend staat om z’n harde aanpak. Maar zodra de samoerai aan zijn cyclus van dertig humoristische pogingen begint, vindt de film zijn ritme en toon. We krijgen ze allemaal te zien: van simpele slapstick als een noedel door de neus opzuigen, tot het doorslikken en weer ophoesten van een goudvis. Kanjuro is een hopeloze komiek, zijn timing is verschrikkelijk en hij kijkt er steeds zo ongelukkig bij dat je je als kijker bijna schuldig voelt hem uit te lachen. Maar geestig is het, zeker als de regisseur steeds ingenieuzere visuele grappen verzint voor zijn lijdend voorwerp. Kanjuro verstopt zichzelf in een immense caleidoscoop, laat zich uit een kanon schieten en neemt een stormbaan van rijstpapieren hindernissen. Tegen die tijd is hij een lokale bezienswaardigheid geworden. Het feit dat de meeste stunts onmogelijk in een dag tot stand te brengen zijn, geeft Scabbard Samurai een absurdistische ondertoon.
Matsumoto kiest voor een bitterzoete ontknoping die de meeste kijkers weemoedig (en neuriënd) de zaal uit zal sturen. Een passend einde voor een lastig te classificeren ode aan de entertainer. Matsumoto heeft zich met slechts drie speelfilms nu al een unieke positie in de Japanse filmtraditie verworven.

Big Man Japan en Symbol
Oergeestig

Tegelijk met Scabbard Samurai komen de twee eerdere films van Matsumoto uit op dvd. In Big Man Japan/Dai Nipponjin (*****) volgen we, in documentaire stijl, een Japanse monsterbestrijder tijdens zijn werkzaamheden. Hij geniet niet langer het respect (en de welvaart) die zijn vader en grootvader te beurt vielen. Sterker nog, overal waar hij verschijnt, staan beledigingen op de muren en tijdens zijn interviews vliegen de stenen door de ruiten. Haaks op deze droog gefilmde impressies staan de gevechten van de Big Man Japan: oergeestige confrontaties in Godzilla-stijl.

Big Man Japan/Dai Nipponjin

In Symbol (*****) lopen twee ogenschijnlijk verschillende verhaallijnen parallel. In de een wordt een man in pyjama (de regisseur zelf) wakker in een afgesloten, lege kamer. Om eruit te raken, zal hij de vreemde logica van de ruimte moeten doorgronden. En dan is daar nog het verhaal van de Mexicaanse worstelaar. Symbol was een onmiddellijke culthit in het festivalcircuit, en toonde hoe rap Matsumoto zich had ontwikkeld tot een hoogst inventief filmmaker. Een constatering die met Scabbard Samurai alleen maar bevestigd wordt.

Symbol

MvdT