Nocturnal Animals

Nocturnal Animals opent sterk, provocerend, ontregelend. De tweede film van Tom Ford komt daarna echter niet verder dan enkele geslaagde thrillerscènes.

In de intrigerende opening zie je, vertraagd, extreem obese vrouwen dansen: volkomen naakt, slechts gekleed in hoge witte laarzen, een majorettehelm op het hoofd, confetti en vlaggen. Het hypnotiserende ballet van lillend vlees en vervormde dijen en billen roept tegenstrijdige gevoelens op: afkeer en fascinatie, medelijden en bewondering. Vragen ook: is dit gewoon botte sensatiezucht? Is deze bizarre parade bedoeld als allegorie?
De vrouwen blijken deel uit te maken van een moderne kunsttentoonstelling. Nocturnal Animals verwijst nogal nadrukkelijk naar Jeff Koons en Damien Hirst, kunstenaars die spektakel en controverse als onlosmakelijk onderdeel van hun kunst lijken te zien. Ook regisseur Tom Ford zelf heeft, als modeontwerper en creative director van Gucci en Yves Saint Laurent, vaak een voorkeur gehad voor omstreden en seksueel geladen campagnes. Nocturnal Animals is, na A Single Man (2009), zijn tweede film en kent dezelfde paradox: verpakt in oogstrelende fotografie, gestileerde architectuur, high fashion en artistieke pretenties, vinden we twee verhalen over wraak, waarvan er een eigenlijk gewoon thuishoort in de sleazy exploitatiefilmtraditie van de rape-revenge movie.
Hoofdpersoon van Nocturnal Animals is Susan Morrow (Amy Adams). De jonge vrouw wordt omringd door dure kunst en succesvolle zakenmensen, maar voelt zich ongelukkig. ‘Cynisch en pragmatisch’ noemt ze zichzelf. Het is al jaren geleden dat ze brak met de romantische en kwetsbare schrijver Edward (Jake Gyllenhaal); nu stuurt hij haar opeens het manuscript van zijn nieuwe boek. ‘For Susan’ staat er op het titelblad. Ze begint te lezen.
Het blijkt een schokkende, uiterst gewelddadige roman. Hoofdpersoon van het verhaal-in-het-verhaal is Tony Hastings (Edwards alter ego, opnieuw gespeeld door Gyllenhaal). Hij rijdt ’s nachts met zijn gezin door Texas wanneer ze worden overvallen door drie mannen, die zijn vrouw en dochter verkrachten en vervolgens vermoorden. Nocturnal Animals, dus, en zo luidt ook de titel van de roman.
Nocturnal Animals is gebaseerd op de in 1993 gepubliceerde roman Tony and Susan van Austin Wright. De verhaal-in-een-verhaal-constructie werkt op papier waarschijnlijk beter dan in de film, want die veroordeelt Amy Adams tot scènes waarmee je als actrice niet veel kunt: het voortdurend maar met rode oogjes lezen van het manuscript. Sterker is het deel over de verwoestende ontmoeting met de drie rednecks onder leiding van de angstaanjagende Ray. Tom Ford en cameraman Seamus McGarvey vullen de woestijnnacht met dreiging en blinde paniek.
Dat Tony later wraak neemt, geholpen door politieman Bobby Andes, is weinig verrassend — net als de moraal van Nocturnal Animals. Want moralistisch is wel wat de film wil zijn. ‘A cautionary tale’, schrijft Ford in zijn Director’s Statement.
Nocturnal Animals scherpt vooral de tegenstelling aan, tussen de oppervlakkige kunstwereld van Susan, en Edwards opvattingen over kunst, liefde en familie — die echter ook pijn en verlies met zich meebrengen. Een nogal romantische en traditionele waarschuwing die alles uiteindelijk toch weer netjes verdeelt in ‘vals’ en ‘authentiek’. Die ontregelende openingsscène en Fords artistieke pretenties onwaardig.

Barend de Voogd