Oliver Laxe over Mimosas

In Mimosas raakt een karavaan in het Atlas­gebergte in de problemen. Oliver Laxe’s islamitische western is als een voorportaal naar een spirituele wereld: ‘Cinema is een mysterie. Het is wat begint als het film maken eindigt.’

Door Hugo Emmerzael

In zijn debuutfilm You Are All Captains zocht Oliver Laxe het grensgebied tussen documentaire en fictie op door ook voor de camera de rol van regisseur te vertolken. Laxe speelt een filmdocent die kinderen in Tanger lesgeeft in film. Als in een documentaire spelen de Marokkaanse kinderen allemaal zichzelf. Ze dagen de regisseur uit, sturen zijn verhaal bij en hebben daardoor net zoveel invloed op de film in de film als op het eigenlijke You Are All Captains. Dit debuut kent zijn gebreken, maar belichaamt wel perfect Laxe’s regievisie: “Mijn hoofddoel is proberen om het onbeschrijfelijke te vangen. In mijn films hoop ik Mysterie te vinden met de hoofdletter M. In cinema kan je dat het beste doen door gebruik te maken van de paradox.”
Het paradoxale zit overal in Mimosas, al gaat het Laxe hier minder om de relatie tussen documentaire en fictie. Voor zijn tweede film ondernam hij een Werner Herzogiaanse onderneming in het Atlasgebergte om op 35mm een islamitische western te maken, waarin twee parallelle werelden elkaar kruisen. In de ene wereld trekt een karavaan naar de antieke stad Sijilmasa om een stervende sjeik te begraven. Net zoals in Werner Herzogs Aguirre, der Zorn Gottes is hun tocht door het onherbergzame landschap een levensgevaarlijke. In een parallelle, modernere wereld met auto’s in een grote stad voelt Shakib zich verkozen om de karavaan bij te staan tijdens hun gevaarlijke reis.

Oliver Laxe

Tevredenheid
Mimosas overschrijdt ruimte en tijd door deze twee werelden met elkaar te verbinden. “Ik wil dat de toeschouwer voelt dat er achter de tastbare wereld, achter dat wat zich manifesteert, een andere wereld schuilt die vibreert, die ademt, die intelligent is. Natuurlijk is die wereld niet te representeren. Dat is de reden waarom ik film maak. Ik nodig toeschouwers uit om een geografische en transcendentale reis te maken.”
Zo vangt Laxe een andere paradox van de cinema: de schijnbare tegenstelling tussen beweeglijkheid en onbeweeglijkheid. Als we in de bioscoop zitten kunnen we ons amper verroeren en toch worden meegezogen, door het zilveren scherm naar een wereld ver van ons verwijderd, naar mensen die ons vreemd zijn, gevoelens die ons niet eigen zijn. Gezeteld in de bioscoopstoel reizen we naar dat wat de filmmaker voor ons voor ogen heeft. Laxe: “Dat is wat spiritualiteit voor mij is. Cinema is voor mij als een gebed, het is iets heiligs.”
De oorsprong voor Laxe’s spirituele cinema ligt ten dele in zijn komaf. Geboren in een reizende zigeunerfamilie uit Spanje en getogen in Frankrijk, voelt hij zich nog steeds nauw verwant met zijn migrantenachtergrond. “Ze hebben spirituele, haast religieuze opvattingen over armoede, tevredenheid en acceptatie. Ze voelen zich nietig en accepteren hun nietigheid. Ze zijn dus in harmonie. Ik kan me herinneren dat mijn ouders zichzelf na tragische gebeurtenissen hervonden door hun vermogen tot acceptatie. Dat is onafhankelijke nederigheid en dat vind ik een mooi concept, want onafhankelijkheid en nederigheid zijn twee werelden die een schijnbare tegenstelling vormen, maar voor mij is het ene de deur naar het andere.”

Beste fruit
Laxe heeft zich ook moeten onderwerpen aan het ruige berglandschap om deze film überhaupt te kunnen maken. Ben Rivers’ experimentele fictiefilm The Sky Trembles and the Earth Is Afraid and the Two Eyes Are Not Brothers speelt zich af achter de schermen van Mimosas en laat een deel van Laxe’s worstelingen zien. Al geeft die film volgens Laxe een versimpeld beeld van zijn maakproces: “We hebben geleden, dat zeker, maar dat heeft prachtige cinema opgeleverd. Het beste fruit pluk je ook niet van de laagste takken. Daarvoor moet je toch echt hoger in die boom klimmen. Zo kijk ik ook naar het leven en naar cinema. Cinema is een platform waarop beelden verschijnen die je te boven gaan, die transcendentaal zijn, als je maar moedig genoeg bent en hoge verwachtingen koestert. Cinema is een mysterie. Het is wat begint als het film maken eindigt. In die zin is het net als het leven een daad van nederigheid. Jij bent niet belangrijk, maar wat er tot jouw film komt wel.” Uit respect voor wat er tot zijn film kwam, schoot Laxe Mimosas daarom op 35mm celluloid. Hij concludeert: “Ik doe aan alchemie met mensen, dieren, natuur en de elementen. Dat past bij het chemische proces van celluloidfilm. Het biedt noodzakelijke ruimte voor mysterie, want kunst zonder mysterie is gewoon stom.”