LUNDI MATIN

Op lakonieke wijze laat Otar Iosseliani in Lundi matin de bewoners van een Frans dorp voortmodderen.

Vincent is rond de vijftig, getrouwd, heeft twee zoons, verdient zijn geld als lasser in een fabriek en mag in de avonduren graag schilderen. Hij leidt dit niet onaardige bestaan in een Frans dorp waar de postbode stiekem de brieven leest en de priester naar meisjes gluurt. Vincent woont met vrouw, zoons en oude moeder in een oud huis waarvan de dakgoot steeds stuk gaat. Iedere maandagochtend vertrekt hij naar zijn werk op dezelfde manier als zijn collega’s naar dat werk vertrekken. De broodtrommel in de handen gedrukt, de sigaret weer uit als hij de fabriek bereikt. Als hij ’s avonds thuiskomt moppert zijn vrouw over de dakgoot en sturen zijn zoons hem hun kamer uit. Ze hebben meer belangstelling voor zijn tekeningen van vroeger, dan voor de man van nu die naar hun bezigheden informeert.
Tot zover kan het met Vincents leven nog alle kanten op. Alleen voor een hoofdpersoon in een film van de in Georgië geboren en naar Frankrijk uitgeweken Otar Iosseliani liggen er toch wel wat beperkingen. De mens is een eiland, meent Iosseliani. Gedoemd tot ongeluk in een absurde wereld. Voorbestemd alleen te zijn in een ruimte vol met mensen. Het leven vullend met gedachteloze gewoontes en ingesleten rituelen. Er wordt ook altijd bar weinig gesproken in Iosseliani’s films. Zelfs in Lundi matin waarin de regisseur zich tegen de gewoonte in grotendeels tot de leden van een enkele familie beperkt, zijn dialogen schaars. Deze familieleden scheren in het dagelijks leven al net zo blind langs elkaar heen, als de wat wijder vertakte groep streekgenoten in zijn voorlaatste film Adieu, plancher des vaches!.

Rammelende fiets
Als geen ander weet Iosseliani wel raad met het thema van monotonie en sleur. We hoppen met de camera argeloos van de een naar de ander, zonder er lang te verwijlen, al net zo onthecht als de figuren in de film. Niets kan hun routine doorbreken. En er zijn gewoontegetrouw in Iosseliani’s absurd-realistische universum toch voldoende vreemde voorvallen die een mens op zijn minst zouden moeten verbazen. Een krokodil in de tuin, een terugkerende zakkenroller, een jeugdvriend in travestie. Genoeg om een normaal leven ietwat in de war te schoppen, maar in Lundi matin is het iedereen om het even.
Toch maakt die universele onverschilligheid van Lundi matin geen zwaarmoedige, monotone of saaie film. Er schuilt eerder goedmoedigheid en iets lakonieks in de wijze waarop Iosseliani zijn personages almaar laat voortmodderen. Het idiote is zelfs dat dit voortkabbelende, keuvelende plattelandsbestaan eigenlijk niet zo heel ver weg staat van een Franse idylle als Tati’s Jour de fête, inclusief de op een rammelende fiets rondtoerende postbode, de voyeuristische priester en de flirtende scholieren. Niets mis mee, denk je stiekem als je ziet hoe het eten zonder woorden naar oma wordt gebracht en hoe de jongeren steeds dezelfde rondjes fietsen. Aangenaam overzichtelijk. Prettig voorspelbaar. Een niet onaardig bestaan. Maar dan vergis je je toch in Iosseliani, de revolutionair. Dergelijke nostalgie is aan hem niet besteed. En dus merkt een voorbijtrekkende waarzegster zomaar op dat Vincents vrouw niet van haar man noch van haar kinderen houdt. En richten de vandalen die op straat een vrouw molesteren hun klappen dan maar op Vincent als hij tussenbeide komt.

Jann Ruyters