LIEFDE EN GELUK

Het is geen geringe opgave waar de debuterende regisseur Minne Kavoulis zichzelf voor heeft geplaatst: het verbeelden van de innerlijke verwarring van een jonge vrouw. De beperking van film is dat het slechts de buitenkant kan registeren en voor het oproepen van een binnenwereld is aangewezen op suggestie en sfeer. Kavoulis probeert in Liefde en geluk de zeggingskracht van dialoog, montage en geluid optimaal te benutten om toch het gewenste effect te bereiken, wat leidt tot een overkill aan betekenis.

Wat gaat er om in een meisje van vijfentwintig, genaamd Anna, woonachtig in Amsterdam en werkzaam in een schoenenwinkel? Ogenschijnlijk niet zoveel. Ze is het knappe, onderkoelde studententype: een onberispelijk uiterlijk en een gereserveerde uitstraling. Op zakelijke toon confronteert ze in het begin van de film haar ‘date’ Michaël met zijn tekortkomingen. Ze vindt hem, ondanks zijn pogingen indruk op haar te maken met poëtische interpretaties van het leven en de liefde, te weinig diepgang hebben.
Hiermee verraadt ze misschien tegelijkertijd de (terechte) angst van de filmmaker zelf, want er vinden vervolgens vele hoogdravende gesprekken plaats over de grote thema’s des levens, zonder dat het iets toevoegt aan de karakters. De literaire volzinnen over liefde, verlangen, verlossing en verveling komen gekunsteld over en missen de originaliteit die bijvoorbeeld wel te vinden is in de dialogen van Hal Hartley, die zijn personages op een vergelijkbare manier uitdaagt tot filosofische confrontaties. De teksten in Liefde en geluk lijken vooral te verwijzen naar de film zelf, zoals bijvoorbeeld in een discussie tussen Anna en Michaël over de betekenis van symbolen. "Symbolen zijn nooit alleen maar symbolen", zegt Anna. "Jawel", antwoordt Michaël, "af en toe is een pijp alleen maar een pijp."

Schijnwerkelijkheid
Het roept de vraag op wat dan de betekenis is van de plotseling uit de lucht vallende roos, de verdwaalde appel, het omgevallen glas water. Zijn dit alleen maar symbolen of moeten we er meer achter zoeken? En zo ja: wat dan? Duidelijk is in ieder geval wel dat deze beelden de kijker meer inzicht moet geven in de fantasierijke wereld die achter Anna’s kille verschijning schuilgaat. Nadat ze Michaël in eerste instantie heeft afgewezen, schieten haar gedachten alle kanten op. Ze ziet zichzelf weer zitten in het café, maar nu laat ze zich verleiden tot een kus. Ze stapt in bad en ziet een lachende Michaël achter het douchegordijn verschijnen. Ook dagdroomt ze regelmatig over twee (filosoferende) vrienden, die haar vastbinden aan het klimrek in een gymlokaal.
Vooral tijdens het begin van de film is het fascinerend om te zien hoe Kavoulis het inderdaad voor elkaar krijgt om een overtuigende schijnwerkelijkheid te creëren. Hij besteedt veel aandacht aan details; de camera wordt bijna gehanteerd als een fototoestel. Dat levert mooie, intieme momenten op, zoals wanneer Anna heel kort aan haar vingers ruikt voor ze uit bed stapt. Elk shot vormt een verhaal op zich, en door de herhalingen die in de montage worden toegepast, krijgen gebeurtenissen continu een andere plaats in de tijd. Alles loopt door elkaar heen: fantasie-realiteit, heden-verleden, innerlijk-uiterlijk, licht-donker, stilte-geluid. Het is alsof er een waterval over je wordt neergestort, vol flarden en associaties.

Cadans
Tijd om op adem te komen is er niet. Dat heeft als negatief gevolg dat je je na verloop van tijd gaat afsluiten voor de alsmaar voortdurende stroom van informatie, die steeds meer aan betekenis inboet. Want hoewel het verhaal zich langzaam aan naar een hoogtepunt begeeft — Anna leeft uiteindelijk haar sadomasochistisch verlangens uit in de praktijk — blijft de cadans van de film tot het einde toe hetzelfde.
Gelukkig is er ook nog de muziek, die de titel Liefde en geluk het meest eer aandoet. Kavoulis kreeg tot zijn grote vreugde toestemming van de Australische cultheld Ed Kuepper diens nieuwste compositie in de film te verwerken: een muzikale collage, waarin de meest uiteenlopende geluiden zijn samengesmolten tot een spannend en ontroerend geheel. Gevoelige gitaartjes, Indiaas getokkel, opzwepende surfsounds, het geluid van krekels, meeuwen, stoomboten, waterbellen.
De muziek leidt een eigen leven en wie genoeg heeft van de overvloed aan beelden, kan zijn ogen sluiten en zich overgeven aan de diepte van zijn eigen innerlijke wereld.

Adinda Bentz van den Berg