LEONERA

Pablo Trapero toont in leonera het leven in een gevangenis voor vrouwen en hun pasgeboren kinderen. De film drijft op de centrale rol van Martina Gusman als de getormenteerde Julia.

De openingstitels van Pablo Traperos leonera lijken frontaal te botsen op het eerste beeld van de film — en dan is het ook nog eens een botsing met fatale gevolgen. De credits vertellen in speelse witte letters en lijnanimaties een verhaal van een meisje met een bal, begeleid door een lieflijk kinderliedje. Het eerste echte shot van de film is vervolgens een close-up van het sletterig opgemaakte, verlopen en bebloede gezicht van Julia (Martina Gusman), die bewegingloos op bed ligt. Daar is niets kinderlijks aan. Julia komt bij, wast het bloed van haar gezicht en gaat daas naar haar werk; pas bij terugkeer ziet ze een dode en een zwaargewonde man in haar kamer liggen. Vervolgens gaat het snel: de overlevende schuift haar de schuld van de dode in de schoenen en Julia draait de gevangenis in.
Pas als ze daar binnen wordt gebracht en haar kleren uit moet doen voor dat wat in Amerika eufemistisch een ‘strip search’ zou worden genoemd, wordt de reden van het kinderliedje aan het begin duidelijk. Zo gauw haar shirt uit gaat, is overduidelijk dat Julia zwanger is. En dus wordt ze geplaatst in de ‘leeuwenkuil’ uit de titel, een gevangenisafdeling waar misdadige moeders samen kunnen blijven wonen met hun pasgeboren kinderen. Het levert het absurdistische tafereel op van een grauw cellenblok dat wordt opgefleurd door rondslingerend speelgoed en felgekleurde kindertekeningen aan de muur.

Douches
Pablo Trapero nam zijn film op in echte gevangenissen, maar hij schuwt de clichés van de (vrouwen)gevangenisfilm niet: halfnaakte vechtpartijen in de douches; provisorisch gezette tatoeages; gewenste en ongewenste lesbische intimiteiten. Maar juist de constante aanwezigheid van de kinderen in het cellenblok vervormt die clichés, geeft ze een frisser cachet: die tatoeage wordt bijvoorbeeld in Julia’s geval geen roos, anker of draak, maar de naam van haar zoontje. Ook de rel die onvermijdelijk uitbreekt wordt veroorzaakt door moedergevoelens: Julia’s medegevangenen pikken het niet wanneer haar zoontje Tómas enkele jaren na zijn geboorte bij zijn moeder wordt weggehaald. Door Julia’s eigen moeder nota bene.
Hoewel overduidelijk is dat Julia en haar medegevangenen het zwaar hebben in de nor, is Trapero’s film dus geen sociale aanklacht. De nadruk ligt veel meer op Julia’s innerlijke strijd, beginnend met de vraag of zij zich de gebeurtenissen die tot haar arrestatie leidden zal (willen) herinneren. Onder invloed van het zware gevangenisleven, de liefde voor haar zoon en het conflict met haar moeder zien we Julia volwassen worden. En dan is het maar goed dat Trapero kan terugvallen op de ijzersterke centrale rol van Martina Gusman als Julia. Want, hoe secuur Trapero zijn kaders en camerabewegingen ook hanteert, stiekem bekruipt je af en toe wel het gevoel dat leonera zonder haar beduidend minder indrukwekkend zou zijn.

Joost Broeren