KLEIN VOOR ALTIJD

Het alledaagse kan een bijzondere gloed krijgen doordat er een camera op is gericht. Een havo-klas, een volleybalteam: in eerder werk wist documentairemaakster Barbara den Uyl door haar onbevooroordeelde en liefdevolle benadering het gewone intrigerend te maken. Met haar nieuwe film, Klein voor altijd, bereikt ze het omgekeerde effect.

Een documentaire heeft altijd iets voyeuristisch. Het publiek kan ongegeneerd meekijken naar andermans lotgevallen zonder zelf de confrontatie aan te hoeven gaan. Zeker bij een onderwerp als lilliputters maakt dat de betrokkenen kwetsbaar en is het de verantwoordelijkheid van de filmmaker om zowel hen als de film zelf, te behoeden voor poppetjes kijken. Barbara den Uyl slaagt er volledig in Klein voor altijd integer te houden door te kiezen voor een nuchtere aanpak: observerend, registrerend, afstandelijk zelfs. Typisch Hollands. Net als het landschap, dat eveneens wat kleurloos en voorspelbaar is.
Een groot deel van de film speelt zich af op een regenachtig eilandje waar een groep mensen, allen kleiner dan 1 meter 50, zich heeft verzameld om feest te vieren. Een vierkoppig mini-gezin, drie stelletjes en een aantal individuen braden een speenvarken en dansen op rapmuziek. Niets bijzonders, en inderdaad, als je dit tafereel objectief beschouwt is er maar één conclusie: kleine mensen verschillen in hun bezigheden weinig van grote. Daardoor zijn ze helaas ook niet zo bijster interessant om naar te kijken.

Kont-kijken
Iets meer inzicht in de wijze waarop lilliputters moeten overleven in de grotemensenwereld geven de flarden van interviews en beelden uit hun dagelijks bestaan. De nadruk ligt op hun positieve instelling: ondanks de eeuwig brandende blikken gaan ze vrolijk op de kinderfiets het dorp in en behendig met een krukje naar de supermarkt. Erg geestig is het portret van een kleine vrouw met haar lange echtgenoot. Ze drentelen samen rond in de keuken, en terwijl zij vertelt over haar mannenjacht en hun eerste ontmoeting, is van hem alleen zijn onderlichaam te zien. Kont-kijken, zoals ze dat noemt. Ze lacht erbij, zoals ze bijna allemaal continue optimistisch zijn als de camera draait, zelfs als het gaat over meer gevoelige onderwerpen als het vinden van geschikt werk of een leuke partner. Alleen tussen een tienermeisje en haar moeder ontstaat even een spannend moment wanneer het gesprek komt op de laconieke houding van de dochter tegenover haar handicap. "Ik noem het geeneens een handicap", gromt het meisje geïrriteerd, terwijl het verdriet en de bezorgdheid van haar moeders gezicht stralen. Dit is jammer genoeg een zeldzame opname, want hoewel Den Uyl soms pittige vragen stelt, lukt het haar nergens om dieper liggende gevoelens boven te halen. Er hoeven natuurlijk geen tranen te vloeien (daar hebben we emotie-tv voor), maar de film wordt bevolkt door zoveel verschillende karakters, die allemaal zo opgewekt doen, dat echte betrokkenheid nauwelijks mogelijk is. Als de boodschap is overgekomen (kleine mensen zijn gewoon) en duidelijk wordt dat niemand zijn geheimen prijs zal geven, keuvelt de film langzaam naar zijn eind zonder dat er verder iets opzienbarends gebeurt. Den Uyl heeft angstvallig vermeden dat Klein voor altijd zou handelen over een fenomeen, met als gevolg dat het soms helemaal nergens over gaat.

Adinda Bentz van den Berg