JAAR 1

Tijdens het International Documentary Filmfestival Amsterdam (IDFA) worden een aantal Nederlandse documentaires uitgebracht, die kort na het festival in de bioscoop te zien zullen zijn. Ze bieden een blik op drie facetten van het menselijk reilen en zeilen: in de gevangenis, op het podium en in het vizier van de telelens.

In Jaar 1 doet Joost Seelen verslag van het eerste jaar in vrijheid van de in Nederland verblijvende Engelsman Alan Reeve. Als zestienjarige werd Reeve opgesloten wegens moord op een leeftijdgenoot. Hij werd ’ter beschikking gesteld’, ofwel levenslang opgeborgen. Na vijftien jaar ontsnapte hij en leefde een tijd als illegaal in de Amsterdamse Staatsliedenbuurt. In 1982 werd Reeve aangehouden bij een winkeldiefstal; hij schoot daarbij een agent dood. Na zijn vrijlating begon het getouwtrek met Engeland over uitlevering. Op het moment is hij vrij, maar ondergedoken. Niet de crimineel, maar de persoon Alan Reeve staat centraal in de film van Joost Seelen. Reeve kan worden beschouwd als de reageerbuisbaby van het justitieel apparaat. Uit de interviews komt hij naar voren als helder denkend mens, die niet gedreven wordt door rancune, maar door de behoefte ‘nog iets goeds’ te doen in deze wereld. Eeerder dit jaar werd hij gevraagd als bestuurslid van de Coornhert-Liga, de vereniging voor strafrechthervorming. Hij bekritiseert het systeem van binnenuit en gunt ons daarmee een blik onder de rokken van Vrouwe Justitia. In de jaren zeventig zou Reeve door deze stellingname een ‘politiek gevangene’ genoemd worden en Seelen werkt door zijn duidelijke pro-Reeve houding in die richting. De boze maatschappij en het rancuneuze Ministerie van Justitie krijgen de schuld. Hij laat een man zien die in een gevecht is gewikkeld met gezichtloze tegenstanders, de justitiële bureaucratie en de publieke opinie. De reden van de op Reeve gerichte boosheid, de aard van het laatste delict, belicht Seelen nauwelijks. De gezichten van de betrokken agenten krijgen we niet te zien. Dat is op z’n zachtst gezegd onnauwkeurig. Jaar 1 is een pamflet voor de in vrijheidsstelling van Alan Reeve. De verdienste ervan is dat het de mening over het gevangenissysteem laat horen van iemand die er dertig jaar in geleefd heeft.

Eddy van der Meer