ITALIANETZ

In italianetz vlucht een zesjarige wees uit een Russisch weeshuis om op zoek te gaan naar zijn moeder. Hij ziet adoptie niet als het ultieme geluk.

Waar was ze al die tijd? Ze had hem toch verlaten? Ze is te laat. Dat is de overheersende gedachte onder de jongens in een Russisch weeshuis, wanneer één van de verloren moeders plotseling opduikt. Alleen de zesjarige Vanya raakt door de gebeurtenis in het fenomeen ‘moeder’ geïnteresseerd. Hij wil niet meer mee met het vriendelijke Italiaanse echtpaar dat hem wil adopteren. Hij moet en zal zijn eigen moeder vinden. Om dit klaar te spelen leert de jongen zichzelf lezen om in het archief het adres van zijn moeder te kunnen achterhalen.
Deze individualistische houding geeft italianetz (the italian) zijn vorm: neem zelf de touwtjes in handen, want voor je het weet grijpt iemand anders de jouwe. Met deze instelling beroven de oudere jongens de jongeren van hun zakcenten en wordt Vanya door een vriendje verraden.
Grauwe kleuren en grote pakken sneeuw benadrukken de letterlijke, maar ook de figuurlijke kou van het Russische plattelandsleven. De hoge gebouwen leggen nadruk op het isolement, doordat zij de mensen kleiner doen lijken. Wanneer Vanya de zoektocht naar zijn moeder daadwerkelijk kan beginnen, is het lente en zijn de kleuren helder.

Ruig
Regisseur Andrei Kravchuk heeft eerder documentaires gemaakt en het is dan ook niet verwonderlijk dat de basis voor zijn eerste lange speelfilm een krantenbericht is, waarin een wees eenzelfde actie ondernam als Vanya. Voor nader onderzoek observeerden regisseur en scenarioschrijver kinderen in weeshuizen en interviewden ze straatkinderen. Hun bevindingen verwerkten ze vervolgens in het script. Een van hun conclusies lijkt te zijn, dat adoptie unaniem beschouwd wordt als het beste dat een wees kan overkomen. Dit zien we wanneer de auto die de Italianen vervoert, pech heeft. Het voertuig wordt over een donkere weg, die het mistige sneeuwlandschap in tweeën snijdt, voortgeduwd door een stuk of vijftien onderdanige wezen.
Deze weeshuisfilm onderscheidt zich van de andere films binnen het genre door de grondige research. Die heeft ervoor gezorgd dat er geen ondertoon van medelijden klinkt. Vanya maakt je niet aan het huilen zoals annie (1982). De opzichters in zijn weeshuis zijn geen monsters, zoals die in oliver twist (1948). In italianetz krijgt Vanya wel een pak slaag van een oudere wees, maar we zien het gebeuren door de ogen van een ander personage dat er buiten staat. Hierdoor is het beeld niet objectief, maar blijft zijn pijn op afstand. Deze gebeurtenis kweekt afkeer, geen compassie. De film is ruig en hard en voorkomt tot elke prijs sentimenteel te worden. Zo blijft hij realistisch.
italianetz heeft binnen het alternatieve filmcircuit hoge ogen gegooid. Hij won een groot aantal prijzen en was de Russische inzending voor de Oscars van 2006. Blijkbaar voelen veel mensen zich net zo verbonden als ik met de ‘kleine Italiaan’ die, denkend aan zijn moeder, dwaalt langs stomende, vuurspuwende machines.

Laura van Zuylen