HURLYBURLY

Het moet de droom van iedere beginnende Amerikaanse filmmaker zijn: een cast met toppers als Sean Penn, Kevin Spacey, Meg Ryan en Chazz Palminteri, en dan Penn meteen in de openingsscène zo’n berg coke naar binnen laten snuiven, dat je neustussenschotjes ervan gaan jeuken. Wat een binnenkomer! Hurlyburly is dan ook een ijzersterke film, vol snerende volzinnen en heftige tirades.

Drazan heeft dankbaar gebruik gemaakt van het feit dat zowel Penn als Spacey het script als hun broekzak kenden, omdat ze het eerder in de oorspronkelijke toneelversie in het theater speelden. Penn deed dat al in 1988 toen hij dezelfde rol vertolkte als nu in de film. Spacey’s ervaringen met het stuk gingen zelfs nog verder. Hij nam, als vaste stand-in, alle mannelijke rollen voor zijn rekening toen het stuk wekenlang geprolongeerd werd op Broadway, onder regie van Mike Nichols.
De term ‘hurlyburly’ betekent letterlijk zoiets als rumoer, onenigheid en opwinding. Nu is dat een vrij zwakke omschrijving die de lading van deze film in de verste verte niet dekt. Het zijn allerminst onschuldige meningsverschilletjes die de vier vrienden Eddie, Mickey, Phil en Artie met elkaar uitvechten. Plaats van handeling: een luxe woning in de heuvels van Los Angeles, waar de boezemvrienden en zakenpartners Eddie en Mickey samenwonen. Kennissen en vreemden lopen in en uit zoals het hen uitkomt en er worden drugs gebruikt alsof het om koekjes bij de thee gaat.

Rotte vis
De vrienden praten over het leven, discussiëren over de dood, schelden elkaar voor rotte vis uit als de een met de vriendin van de ander neukt en storten de meest intieme gevoelens, angsten en frustraties over elkaar uit alsof hun leven ervan afhangt. Alles zit in de taal en komt uit de taal. Maar de stortvloed aan woorden is geen dikke deken waaronder het bruisende leven hermetisch wordt afgedekt. Want achter de vloeken, de verwijten en de ontboezemingen die ze elkaar in snerende volzinnen voor de voeten gooien, zijn de persoonlijke drama’s pijnlijk voelbaar aanwezig.
Eddie (Sean Penn) is de spil van het vriendenclubje. Niet dat hij de leider of de gangmaker is, maar hij is de enige die tenminste naar de ander luistert en tegen wil en dank probeert te begrijpen wat er in godsnaam in hun dolgedraaide hoofden omgaat. Mickey (Kevin Spacey) is de cynicus. Zo iemand die komt en gaat wanneer het hem uitkomt en neemt en geeft al naar gelang zijn eigen voordelen. Maar die toch ook weer niet helemaal onsympathiek is, gek genoeg.
Phil (Chazz Palminteri) is een werkloze acteur, die uit zijn vorige huwelijk drie kinderen heeft en met z’n tweede vrouw opnieuw in een scheiding ligt. Hij is een emotionele tijdbom, die zijn eigen agressie maar moeizaam onder controle heeft en Mickey continu om raad komt vragen. De geslaagde Artie (Garry Shandling) ten slotte, hoort er niet echt bij, maar wordt toch getolereerd, omdat hij nu eenmaal niet zo extreem is als de rest en af en toe voor aardige verrassingen zorgt.

Karakterstudie
Het verfilmen van een toneelstuk lijkt gemakkelijker dan het is en heeft al veel goedbedoelde mislukkingen opgeleverd. Zo niet Hurlyburly. Met de achteloze touch van een begenadigd filmregisseur heeft Drazan het stuk getransformeerd tot een ijzersterke film. Terwijl het in wezen een op virtuoze taal gebouwde karakterstudie blijft, heeft het door de verfrissende ensceneringen een filmische meerwaarde gekregen. Niet eerder werd bijvoorbeeld een mobiel telefoongesprek zo krachtig in beeld gebracht. De heftige woordenstrijd die Eddie en Mickey zittend achter het stuur van hun auto’s begonnen zijn, gaat vloeiend verder wanneer ze ongeveer gelijktijdig thuis aankomen en elkaar rechtstreeks in het gezicht kunnen toesnauwen.
Bij een zo hoog gehalte aan sprankelende dialogen en bijtende oneliners is de verleiding groot om er een te citeren: "You know, if your manner of speech is in any way a reflection of what goes on inside your head, you’re lucky you can tie your shoes." Dat zegt een van Eddie’s vriendinnetjes tegen hem wanneer hij haar aan de ondertussen volledig opgefokte Phil heeft proberen te koppelen.
In sommige recensies zal wellicht het woord vrouwonvriendelijk opduiken. De vrienden houden er ook eerlijk gezegd niet al te fijne opvattingen op na. Een jong meisje wordt rondgedeeld als een cadeautje en seks is niet meer dan een aangenaam tijdverdrijf, zonder emotionele gevolgen. Eddie is de enige die nog iets van een betekenisvolle relatie probeert op te bouwen, maar hij treft het slecht met Darlene (een rol van Sean Penns echtgenote Robin Wright-Penn), die hem met zijn beste vriend bedriegt. En met alle respect voor Penn, maar niet hij maar Palminteri had natuurlijk op het Filmfestival van Venetië een hoofdprijs moet krijgen voor zijn rol als de welwillende maar totaal doorgedraaide Phil.

François Stienen