Het doet zo zeer

Schrijver Heleen van Royen maakte een ontroerend portret van haar snel verzwakkende bejaarde moeder, te zien op het IFFR. De twee leveren een frustrerend gevecht tegen het onontkoombare, waarbij elke kleine verbetering telt.

Afgaande op haar reputatie als grootste exhibitioniste van de Nederlandse letteren doet de titel misschien iets anders vermoeden, maar Heleen van Royen wijdt haar eerste, zelf gedraaide en geproduceerde documentaire die op het IFFR in première gaat niet aan haar eigen (seks)leven.
Het doet zo zeer gaat over Van Royens moeder, consequent aangeduid als ‘mevrouw Breed’: een schrandere, koppige, maar ook kwetsbare bejaarde dame wier leven met dat van haar dochter vervlochten raakt als Van Royen van Portugal naar Nederland terugverhuist in de hoop haar moeders laatste levensjaren te kunnen verzachten en veraangenamen.
Dat blijkt geen gemakkelijke opgave. Bij aanvang van de film is mevrouw Breed er slecht aan toe: ze woont nog zelfstandig, maar crepeert van de pijn aan haar heup (bezworen met het mantra ‘Poedepoedepoeste… Het doet zo zeer…’ — als zelfbedacht alternatief voor gevloek). Steeds onbeweeglijker en vervuilder zit ze haar dagen uit. Ex-schoonzoon Ton is de enige die haar met botte grapjes wat op weet te vrolijken, waarna dochter Heleen dan weer moet uitleggen dat zij en Ton al twee jaar gescheiden zijn — moeder is ook nog beginnend dement.
Met oeverloos dochtergeduld weet Van Royen toch een en ander te veranderen. Een mantelzorghuisje in de achtertuin, een nieuwe heup en tenslotte een kamer in een goeiig uitziend verpleeghuis groeien in het veelal met statische camera geregistreerde leventje van mevrouw Breed uit tot enorme evenementen. En jawel: ze hervindt bij vlagen haar plezier, in heel kleine dingen. De smaak van een perzik. De zon op je gezicht.
De zorgsector komt er goed van af in Het doet zo zeer: artsen, verplegers en verhuizers zijn zonder uitzondering vakbekwaam en vriendelijk, eerlijk en niet zalvend. Zo slecht doen we het nog niet in Nederland, ben je geneigd te concluderen — een verrassend tegengeluid in een tijd waarin vooral negatief over de zorg in Nederland bericht wordt.
Wat rest, zijn de grote vragen waar ieder mens mee te maken krijgt, als het hem vergund is een hoge leeftijd te bereiken. Wat maakt het leven de moeite waard? En hoe ver moet een liefhebbend kind gaan om zijn of haar ouders bij zich te houden?

Sandra Heerma van Voss