EVERLASTING MOMENTS

In het vlekkeloze Zweedse drama everlasting moments vindt een huissloof een nieuwe levensinvulling door haar fotocamera.

Dat het leven hard is, zou je bijna vergeten in goede tijden. everlasting moments drukt je weer met de neus op de feiten. In het Zweden van begin vorige eeuw was het sappelen, zeker met zeven kinderen en een drankzuchtige man, zo laat dit vlekkeloze drama van veteraan Jan Troell zien. De film trekt je mee in een verleden dat niet ver van ons af ligt. Sommige kwesties blijven altijd bestaan: onvervulde liefde, het ontsnappen aan de dagelijkse sleur en het vinden van een remedie tegen de vergetelheid. Het zit allemaal in deze film, die minder zoetsappig is dan de titel doet vermoeden. Met die ‘eeuwige momenten’ worden de foto’s bedoeld die hoofdpersoon Maria in eerste instantie stiekem maakt en die haar uiteindelijk een bescheiden levensdoel geven.
Hoewel een camera nu niet zoveel impact meer heeft als toen, zal de film ook een modern publiek aanspreken. De knellende omstandigheden van Maria’s leven lijken weliswaar nogal dik aangezet — hoewel ze in werkelijkheid waarschijnlijk nog erger waren — wat blijft is de eeuwig prangende vraag over het zien en vasthouden van betekenisvolle momenten en het vinden van een eigen draai.

Koningen
Jaren nadat ze een camera in de loterij heeft gewonnen, vindt Maria het toestel weer terug in een oude doos en besluit hem te verkopen. De aardige eigenaar van de fotografiewinkel haalt haar over om zelf de camera ter hand te nemen. Eerst schoorvoetend en dan met steeds meer overtuiging begint ze te fotograferen. Zodra ze de camera pakt, voelt ze zich een ander mens en vergeet ze even dat ze een zwoegende moeder is. Het kijken door de lens helpt haar om de wereld te ontdekken en te beschrijven, zo leert ze van de fotograaf, met wie ze een platonische maar liefdevolle verhouding krijgt. Het verhaal wordt nergens groots gebracht en gezichtsexpressies blijven miniem. Maria’s ambities blijven bescheiden maar ze weet wel een aantal sleutelmomenten uit de geschiedenis vast te leggen — de opkomst van het socialisme en het anarchisme, de Scandinavische koningen die bijeenkomen om de Eerste Wereldoorlog af te wenden — zonder daar te zwaarwichtig over te doen. Van een overvliegende zeppelin zien we vooral de schaduw. Troell weeft het wereldnieuws subtiel door zijn alledaagse verhaal van een gezin dat probeert te overleven. De regisseur van onder andere the emigrants (1971) heeft zoals altijd zoveel mogelijk in natuurlijk licht gefilmd en dat doet de film goed. Zelfs het rode licht van de donkere kamer is vaalrood gehouden.
everlasting moments is gebaseerd op de roman van Troells vrouw Agneta, die inspiratie opdeed bij een van haar eigen familieleden. Een aantal foto’s uit de film zijn ook echt door die Maria genomen. Belangrijker voor de authenticiteit is de acteerprestatie van Maria Heiskanen als Maria. Ze zet haar afwisselend gedwee en daadkrachtig neer, zonder valse noten. Haar man is gewelddadig en irritant in zijn onvoorspelbaarheid als hij weer dronken thuiskomt en het huis op stelten zet. Maria cijfert zichzelf het liefst weg. Misschien dat ze zich daarom zo graag achter de cameralens verschuilt.

Mariska Graveland