ERIN BROCKOVICH

Sinds zijn briljante debuut Sex, lies and videotape hebben de films van Steven Soderbergh slechts één ding gemeen: ze tonen aan dat de regisseur er niet van houdt om zich te herhalen. Na zijn zelfverzekerde stilistische ode aan de sixties (The limey) pakt het onuitspreekbare Erin Brockovich uit als een droog, maatschappelijk geëngageerd feitendrama.

Erin Brockovich opent met de tekst ‘This is a true story’. Dan komt een goedkoop opgedirkte Julia Roberts in beeld tijdens een sollicitatiegesprek, waarbij al snel duidelijk wordt dat ze voor de zoveelste keer geen baantje zal krijgen. Een waargebeurd verhaal over gewone, sappelende mensen, met een miljoenen dollars incasserende ster? Dat lijkt weinig goeds te beloven. Terwijl de begincredits over het scherm schuiven stapt Roberts in haar auto en rijdt weg. Dan, terloops, in een hoekje van het beeld, wordt ze aangereden. Geen rondvliegend blik, geen flitsende montage, alles kurkdroog. Alleen een doffe klap waarmee Steven Soderbergh tegen zijn publiek zegt: opletten mensen, THIS IS A TRUE STORY!
Op het eerste gezicht lijkt het verhaal van Erin Brockovich zich nauwelijks te onderscheiden van het gemiddelde op feiten gebaseerde tv-drama. De titelheldin is een gescheiden moeder van drie kinderen, die nauwelijks de eindjes aan elkaar kan knopen. Haar magere financiële reserves raken compleet uitgeput door de hoge medische kosten na het auto-ongeluk. Als ze uiteindelijk toch een baantje bemachtigt op een advocatenkantoor stuit ze op een geschil tussen een cliënt en een ziektekostenverzekeraar, waarachter een heus milieuschandaal schuil blijkt te gaan. Door haar vasthoudendheid onthult amateurspeurneus Erin hoe een groot chemieconcern het grondwater rond een fabriek vervuild heeft met zware metalen, waardoor praktisch alle zeshonderd omwonenden getroffen zijn door terminale ziekten, erfelijke afwijkingen en andere ernstige gezondheidsklachten. Het is het begin van een historische rechtszaak, die leidde tot een ongekend hoge uitkering van smartengeld.

David en Goliath
In een gortdroge stijl en in een verteltrant die zo rechtlijnig is als de Afsluitdijk stevent Soderbergh met zijn David en Goliath-verhaal af op een triomfantelijke ontknoping. Ondanks de behoorlijke lengte boeit de film, omdat hij vanuit een maatschappelijke betrokkenheid de kijker maar weer eens toont dat er in onze wereld nog steeds grote firma’s zijn die, ongehinderd door overheden, de grondrechten van gewone mensen met voeten treden als er ergens een grijpstuiver valt te verdienen.
Erin Brockovich toont aan dat het zo vaak verguisde waargebeurde drama wel degelijk recht van bestaan heeft. Het genre is in een kwade reuk komen te staan door de vele middelmatige televisieproducties die maandelijks van de lopende band rollen. Bij gebrek aan echt hartverscheurend dramatisch materiaal passeren daarin uit het leven gegrepen verhalen over berouwvolle draagmoeders, afgewisseld met eindeloze reeksen stalkers, ten onrechte veroordeelden en niet te vergeten de nog immer populaire ziektes-van-de-week. Hoe larmoyant slecht deze ware geschiedenissen ook worden uitgewerkt, voor sommige verhalen die werkelijk het vertellen waard zijn, is de rechttoe rechtaan dramatisering helemaal geen verkeerde vorm. Soderbergh realiseerde zich dat, en zag af van de opvallende stilistische middelen die hij in het verleden altijd zo gretig inzette. Hoewel zijn hand wel degelijk voelbaar blijft in de sterke acteursregie, lijkt Erin Brockovich zich af en toe bijna zelf te hebben geregisseerd.

Wonderbra
Het stralende middelpunt van de film is Julia Roberts, die ik doorgaans niet tot mijn favorieten reken vanwege haar behaagzieke maniertjes, maar die werkelijk zelden zo op haar plaats was in een rol als hier. De echte Erin Brockovich, die overigens nog even door het beeld loopt als een hamburgerserveerster, mag zich gevleid voelen door de manier waarop ze wordt geportretteerd. Roberts maakt haar charmant, doortastend, grappig en betrokken, maar tegelijkertijd is ze ook egocentrisch en onzeker genoeg om niet helemaal heilig te hoeven worden verklaard.
Om haar doel te bereiken gooit Roberts alle wapens in de strijd, waarbij hoofdrollen zijn weggelegd voor haar rappe tongriem, een stralende glimlach en de wonderbra, in de jaren tachtig een onmisbaar kledingstuk voor de Amerikaanse vrouw. Vooral de scènes waarin ze haar baas overtuigt van de noodzaak van hun strijd voor de goede zaak, zijn ijzersterk, mede door het goede tegenspel van Albert Finney. De ervaren Britse acteur zet overtuigend een oudere, gedesillusioneerde advocaat neer die zich door Erin laat overhalen om zijn praktijk, en daarmee zijn oudedagsvoorziening, op het spel te zetten voor een hoger doel.
Minder geslaagd is de romantische verhaallijn. Erin wordt gesteund door een stoere motorbink (Aaron Eckhardt), die liefdevol zorgt voor haar kinderen en het huishouden. Misschien is het allemaal wel net zo waargebeurd als de rest, maar de romance wordt veel te breed uitgemeten en leidt alleen maar af van de menselijke tragedie die zich afspeelt rond de dood en verderf zaaiende chemische fabriek.

Fritz de Jong