DECONSTRUCTING HARRY

Het is nog steeds niet helemaal zeker, maar met grote waarschijnlijkheid kunnen we deze maand dan eindelijk toch de nieuwe Woody Allen in de Nederlandse bioscopen verwachten. In Deconstructing Harry keren weer tal van vergelijkbare personages terug en berijdt Allen als vanouds zijn vertrouwde stokpaardjes. Maar als geen ander weet hij er weer een nieuwe, grappige en interessante film van te maken.

Woody Allen is het type regisseur dat door het ene deel van het bioscooppubliek als een groot filmmaker geadoreerd wordt en door het andere deel als een vervelende malloot wordt weggehoond. De tegenstanders hebben bijvoorbeeld moeite met Allen als acteur. De liefhebbers zijn daarentegen juist teleurgesteld als hij zelf niet de hoofdrol op zich neemt, zoals in Bullets over Broadway, iets wat gelukkig maar zelden voorkomt. Of de Woody Allen-haters begrijpen niet dat iemand om zijn neurotisch gestuntel kan lachen. Voor de fans zijn de van ironie doordrenkte one-liners daarentegen het summum van onderkoelde humor.
Dat Allen vaak dezelfde types als personages opvoert en al zijn verhalen rond een beperkt aantal steeds terugkerende thema’s cirkelen is voor de critici tenslotte het beste bewijs dat de goede man zichzelf al zo’n dertig jaar aan het herhalen is. En ja, het valt niet te ontkennen dat de fictieve wereld in zijn films begrensd wordt door een paar luttele vierkante kilometers rond zijn appartement op Manhattan in New York. Maar de subtiliteit en de vindingrijkheid waarmee hij dat kleine persoonlijke universum op onvermoeibare wijze exploreert, grenst volgens zijn onverbeterlijke bewonderaars aan het geniale.

Ultieme creatie
In Deconstructing Harry speelt Allen de succesvolle, maar ongelukkige schrijver Harry Block, die het met bijna alles en iedereen, tot aan zijn zelf gecreëerde personages toe, aan de stok krijgt. De grootste problemen worden natuurlijk veroorzaakt door de verschillende vrouwen waarmee hij een relatie heeft, had of hoopt te krijgen. Het begint al meteen in de eerste scène wanneer zijn maîtresse, de zus van zijn ex, zijn huis binnen komt stormen en hem met een pistool bedreigt. Hij heeft hun heimelijke affaire in zijn laatste boek op een manier beschreven die volgens haar letterlijk aan de realiteit is onttrokken en daardoor voor iedereen herkenbaar is. Zijn geworstel met het andere geslacht bereikt een absoluut hoogtepunt in de confrontatie met zijn ex-vrouw, die als psychiater een praktijk aan huis heeft. Voor de woede-uitbarstingen die Kirstie Alley in deze rol over Allen, alias Harry, uitstort zijn er in Allens oeuvre geen equivalenten aan te wijzen. Er zijn in zijn films talloze verwijzingen naar gesprekken en ontmoetingen met psychiaters, maar nog niet eerder introduceerde hij de psychiater zo uitgebreid als personage en dan ook nog als echtgenote van de hoofdpersoon. Het is een van Allens ultieme creaties en het kan bijna niet anders dan dat hij er op ingenieuze wijze twee vliegen in een klap mee wilde slaan. Hij ridiculiseert het vak van de zielknijpers, want de vrouw begint te huilen en te schreeuwen tegen haar man, terwijl ze nota bene in een sessie met een cliënt zit. Daarbij lijkt hij indirect een genadeloze klap uit te willen delen naar het hysterische gedrag van zijn echte ex-vrouw, Mia Farrow.
Ook de welbekende, lieftallige jonge muze, waar de oudere hoofdpersoon in de meeste van Allens werken hopeloos verliefd op wordt, ontbreekt in deze film niet. Die rol is weggelegd voor de wel zeer timide acterende Elisabeth Shue, die vorig jaar doorbrak met haar ijzersterke rol van hoertje in Leaving Las Vegas. Zij verlaat hem uiteindelijk voor zijn beste vriend (Billy Crystal). Er rest Harry Block dan niets anders dan zijn heil te zoeken bij een prostituée, namelijk de donkere en spontane Cookie, die zeer bruisend wordt gespeeld door Hazelle Goodman.

Verzuchting
Harry Block is in bijna alles het evenbeeld van Woody Allen. Hij lijdt net als zijn geestelijke vader hevig onder de chronische miscommunicatie met vrouwen en hij heeft een haat-liefde relatie met joodse mensen. In deze film is het de man van de zus die hem zijn afvalligheid en atheïstische levensinstelling verwijt.
"In welke mate is het door u gespeelde personage autobiografisch?" is waarschijnlijk de meest gestelde vraag aan Woody Allen in interviews en dat eigenlijk al gedurende zijn gehele carrière. Allen ontkent of omzeilt deze obligate suggestie meestal terecht. Maar de verzuchting van de gekwelde schrijver in Deconstructing Harry dat hij zich meer op zijn gemak voelt in de wereld van de fictie dan in de realiteit, komt met grote zekerheid recht uit het hart van de regisseur zelf.

François Stienen