China’s Van Goghs

In Dafen kopiëren zo’n tienduizend Chinezen meesterwerken uit de schilderkunst. De man die vele Van Goghs namaakte krijgt nu een gezicht.

Vlak bij het Van Goghmuseum staat een souvenirshop met olieverfschilderijen naar Van Goghs bekendste werken. Na het zien van de documentaire China’s Van Gogh kijk je toch met een andere blik langs zo’n toeristenfuik, die je anders geen blik waardig zou gunnen. Dankzij de film krijgt de schilder van de Van Gogh-kopieën een gezicht: het is de Chinese Zhao, die samen met zijn familie meer dan 100.000 schilderijen namaakte in kopieerhoofdstad Dafen. "Schilderen, eten, slapen", zo ziet zijn leven eruit. Hij was altijd in de veronderstelling dat zijn schilderijen in een Amsterdamse galerie hingen en is dan ook nogal teleurgesteld als hij tijdens een bezoek aan Amsterdam ontdekt dat het een souvenirwinkel betreft, en dat de eigenaar tien keer zoveel met de schilderijen verdient dan hij.
Een kopie heeft evenveel waarde als het origineel, was het uitdagende standpunt in veel van Abbas Kiarostami’s films. In de echte wereld van de arme Chinese kopieerders gaat die vlieger niet op. Kiarostami’s stelling is vooral een prikkelend idee: iedereen reageert ergens op en varieert, ware originaliteit is zeldzaam en wordt misschien wel overschat. Het is uiteindelijk Zhao zelf die verandert door de Van Gogh-kopieën, een interessante wending in de documentaire van fotograaf Haibo Yu, wiens foto van Zhao in 2006 de tweede prijs van World Press Photo won. Zhao krijgt bij terugkomst een moedig inzicht: hij wil voortaan schilderen zoals hij dat wil. Hij bewondert Van Gogh omdat hij uitdrukte wat hij voelde en zijn eigen verlangens vervulde. Het is Zhao’s eigen originele gedachte om die levenshouding te willen kopiëren.

Mariska Graveland