Call Girl

Een seksschandaal in Zweden in de jaren zeventig bleef jarenlang begraven door toedoen van partijen links en rechts. Mikael Marcimain groef het op en kreeg meteen Justitie achter zich aan.

Door Ronald Rovers

Mikael Marcimain

Mikael Marcimain is geïrriteerd. Min of meer iedereen reageert verkeerd op zijn film. "Dat is dus het probleem. Iedereen heeft het erover dat je Olof Palme met een minderjarig meisje ziet, maar dat is niet het belangrijkste. Eigenlijk is dat nogal saai."
De snel pratende Zweed heeft gelijk. Maar hij is toch niet naïef? Olof Palme, de in 1986 vermoorde en zowat heiligverklaarde sociaaldemocratische premier vrolijk hoppend met een minderjarige prostituee op z’n knieën in je film stoppen, dat leidt natuurlijk tot reacties. Die kwamen niet alleen van de pers. Palmes zoon Mårten klaagde in januari bij de Zweedse Chancellor of Justice over smaad. De film zou ‘kinderachtig zijn, totaal verward en suggereren dat Zweden eind jaren zeventig gerund werd door een stel pedofielen’.
Iets later die maand won Call Girl drie Guldbagge Awards, waaronder die voor Beste Cinematografie van de Nederlandse cameraman Hoyte van Hoytema. In Toronto won de film in september de prijs van de internationale filmkritiek.
Marcimain (1970) legt uit dat het verhaal over twee minderjarige meisjes die in een sekscircuit belanden fictie is. Goed. Maar dat in de credits naar personages wordt verwezen met generieke namen als ‘premier’ of ‘minister van Justitie’ geeft misschien aan dat de makers zich wel bewust waren van de gevoeligheid van het materiaal. Hoe dan ook, Mårten Palmes klacht leidde er begin maart toe dat de scène met Palme en het meisje verwijderd moest worden. Dat geldt trouwens niet voor de versie die in Nederland te zien is.

Klungelig
Of het nou wel of niet om Palme gaat is niet zo interessant, daar heeft Marcimain gelijk in. In media verdwijnt de interessantere kwestie wel vaker naar de achtergrond, omdat die niet in een kop te vatten is of omdat er geen pasklaar antwoord kan worden gegeven.
Een van de dingen waar Call Girl eigenlijk over gaat, behalve over Marcimains liefde voor de "klungelige" jaren zeventig, is de moeilijkheid om grip te houden op dingen om je heen.
"Het was een rommelige tijd. Zoals alle tijden. Ik heb heerlijke herinneringen, ik was een kind, maar de wereld was natuurlijk harder dan ik me herinner. Het mooie van verhalen is dat je in de tijd terug kunt gaan en opnieuw door die oude wereld kunt reizen. Maar ik wilde geen sentimentele film maken. Ik wilde beide kanten laten zien: het schuldige en het onschuldige van die periode. Het verhaal volgt twee jonge meiden en verandert langzaam van toon terwijl ze gaandeweg in een wereld belanden die ze niet meer kunnen beheersen. Ze komen vrijwillig maar ze kunnen niet meer vrijwillig weg. Het is niet dat ze hoeren willen worden. Of geld voor drugs nodig hebben. Ze zijn gewoon zo verveeld dat ze per ongeluk of bij toeval in de prostitutie belanden."

Paranoiathriller
Samen met cameraman Van Hoytema (Let the Right One In, Tinker Tailor Soldier Spy) reconstrueerde Marcimain die ‘klungelige’ maar in de film ook benauwende, hier en daar zelfs sinistere jaren zeventig. Van Hoytema’s camera kijkt niet alleen, maar ziet, bespiedt, dringt door. Je ruikt de rook en het zweet en het sperma bijna als die camera ’s ochtends een slaapkamer binnenkomt. "We wilden een duistere sfeer, die van de paranoiathrillers uit die periode, maar we wilden het ook laten voelen, meer onderbuik. Dat zit niet alleen in de muziek of het licht maar ook in de dialogen, die soms nergens heen gaan en toch, voel je, naar iets verschrikkelijks leiden.
"Ik hou van genres en ik speel ermee maar ik wilde tegelijk meer drama dan we gewend zijn uit thrillers en horrorfilms. Politiek was niet iets eenduidigs, ook niet in die verlichte democratie waar Zweden voor door ging. Partijen links en rechts hebben geprobeerd dit seksschandaal te verhullen. Zowel het misbruik en die prostitutie als de geheimhouding overstegen de partijpolitiek. Dus ik wilde dieper doordringen in die tijd, in de hoofden van de personages en proberen dichter bij het hoe en waarom te komen. Het moest een andere thriller worden dan die we kennen uit Scandinavië."

Met hun preoccupatie met seks. "Tja. Ik weet niet waarom zoveel Scandinavische thrillers over seksueel misbruik gaan. Misschien is het de terugslag van dat idee van seksuele bevrijding uit die tijd. Maar goed, Italië, Zweden, de katholieke kerk; misbruik is van alle tijden want seksueel verlangen heeft niets te maken met rede en vooruitgang. Eerder vandaag sprak ik met iemand uit Singapore die me vertelde dat ze daar de afgelopen twee jaar vijf grote seksschandalen in het nieuws hadden. Toen wij twee jaar geleden aan het script werkten werd in Zweden een of andere hoge politiechef veroordeeld voor misbruik van minderjarige meisjes in een sekscircuit. Terwijl hij zich publiekelijk inzette voor vrouwenrechten. Wat kun je daarover zeggen? De mensheid omvat alles."

Bleef dit verhaal nou echt al die tijd verborgen? "Nee, van tijd tot tijd komt het weer in het nieuws. Maar het is nog altijd niet opgelost. Zal ook wel nooit meer gebeuren. Een jaar of vijf geleden klaagde een van de twee meiden de staat aan omdat Justitie de zaak toentertijd zo klungelig had aangepakt. Maar het was te laat. De rechter besloot dat de hele boel verjaard was."