BLIND PIG WHO WANTS TO FLY (Previously Unreleased)

Een blind varken staat moederziel alleen in een weids heuvellandschap, vastgebonden aan een meterslang touw. Hij verlangt ernaar weg te vliegen in blind pig who wants to fly, de debuutfilm van Edwin. We spraken de Indonesische regisseur op het Filmfestival Rotterdam.

blind pig who want’s to fly (babi buta yang ingin terbang) van de Indonesische filmmaker Edwin (1978, geen achternaam) was een van de meest controversiële films van het Filmfestival Rotterdam 2009. De fragmentarische structuur, die speelt met het idioom van de YouTube-generatie, was voor veel toeschouwers te chaotisch. De persoonlijk-politieke boodschap over de situatie van Chinezen in Indonesië stuiterde als het pingpongballetje uit de openingsscène heen en weer tussen impliciet en expliciet. Het geheim om naar deze film te kijken is al je kijkconventies opzij te zetten en metaforen te zien in letterlijke beelden en al te symbolische situaties letterlijk op te vatten. En dan nog even na te denken over de verwijzingen die er naar ons eigen koloniale verleden worden gegeven.

Edwin (foto Angelique van Woerkom)

"blind pig who wants to fly is geen narratieve film. Ik maakte hem als een mozaïek, als een puzzel. De kijker moet zijn eigen verhaalstructuur opbouwen uit de fragmenten die ik aanreik. De puzzelstukjes zijn geen miniverhaaltjes, maar schetsen van ervaringen en emoties van de personages. Hun situatie is aan het eind precies hetzelfde als aan het begin. Ze zitten muurvast op een bepaald punt in hun leven.
"Het gaat om Indonesiërs van Chinese afkomst. Dat is een grote minderheid in mijn geboorteland. Zelf behoor ik ook tot deze groep. Er is een lange traditie van discriminatie van de Chinees-Indonesiërs. Onder president Soeharto zijn er maatregelen ingevoerd om het behoud van onze eigen taal en culturele gebruiken te ontmoedigen en in sommige gevallen zelfs te verbieden. Daardoor kampen veel mensen, zelfs van mijn generatie, met identiteitsproblemen. De film laat de stress en angst zien die daar het gevolg van zijn."

Stevie Wonder
"Deze etnische kwestie ligt erg gevoelig in Indonesië. Als ik een lineair verhaal had verteld, bestond het gevaar van exploitatie van het onderwerp. Het was dan te dramatisch, te exotisch geworden. Ik wilde het zo subtiel en impliciet mogelijk houden. Dat is de beste manier om de ervaringen en emoties van de personages te tonen.
"Ook is blind pig who wants to fly geen informatieve film. De mozaïeksteentjes leggen niets uit. Ik hoop dat ze zo de nieuwsgierigheid van het publiek prikkelen. Mensen kunnen dan op internet op zoek naar de feitelijke achtergronden van wat Chinezen in Indonesië allemaal is overkomen.
"Er zit bijvoorbeeld een scène in de film waarin twee personages kijken naar televisiebeelden van de rellen van 1998. Die vonden plaats rondom het aftreden van Soeharto. Daarbij werden veel Chinees-Indonesiërs gedood. Vrouwen werden verkracht. Ik vertel deze details er niet bij, maar laat alleen zien hoe de gebeurtenissen jonge mensen ook nu nog beïnvloeden.
"De metafoor van het blinde varken dat vastgebonden aan een touw in een weids landschap staat, gaat over hoop. Het varken wil vrij zijn. Wegvliegen. Zich verlossen van zijn ketens. De Chinees-Indonesiërs in mijn film verlangen naar vrijheid, maar hebben moeite dat verlangen te bewerkstelligen. Zeker zolang ze gediscrimineerd worden en worstelen met hun identiteit.
"Stevie Wonder is ook een symbool van hoop. Hij is zwart en blind, maar wist te overleven in de Verenigde Staten, waar zwarten gediscrimineerd werden. Zijn liedje I just called to say I love you was heel populair in Indonesië in de jaren ’80. Toen ik opgroeide als kind, schalde het echt overal uit de boxen. Storend, maar het was de realiteit. Een beetje het gevoel van Chinees zijn in Indonesië. Storend, maar je moet leren met de situatie om te gaan. Jezelf ertegen verdoven. Door de blinde tandarts het zo vaak te laten zingen in de film, wil ik dat gevoel van verstoordheid ook op de kijker overbrengen.

Avontuurlijk
"Toen we met blind pig who wants to fly begonnen, hadden we nog niet het hele budget rond. Dat maakte de opnames heel avontuurlijk. Het was een paar dagen draaien en dan weer drie maanden stoppen om meer geld bij elkaar te sprokkelen. In totaal ongeveer twee jaar lang. We wisten dus niet waar we zouden eindigen. Een gefragmenteerd proces, waarbij veel gevraagd werd van onze creatieve vermogens.
"En dan is er nog de censuur in Indonesië. blind pig who wants to fly zou daar onmogelijk ongeschonden langs te krijgen zijn. Zelfs al levert mijn film alleen impliciet kritiek op de omgang van de Indonesische autoriteiten met Chinees-Indonesiërs. We zitten vast aan vertoningen op scholen, universiteiten en de drie arthousebioscopen in mijn land. In dat circuit hoef je niet langs de censor, zolang je tenminste geen entree heft. Ik heb het, om geen slapende honden wakker te maken, niet eens geprobeerd. Straks krijg ik zelfs problemen met vertoningen op plaatsen waar dat nu nog wél kan."

Niels Bakker

Lees hier een Engelstalige recensie van de film door Dana Linssen: fipresci.org/festivals/archive/2009/rotterdam/blind_pig_dlinssen.htm: "Is it a masterpiece or a mess? Is it weird? Is it wild? Is it wacky? Not often do you see a film that is so hauntingly mind-blowing that it needs to be discussed and be disgusted with at the same time."