Atlantic.

Noord-Afrikanen die illegaal de oversteek wagen naar Europa worden over het algemeen niet geassocieerd met aantrekkelijke en gespierde surfers. Atlantic. heeft een mooi en verrassend uitgangspunt.

Atlantic. combineert het opwindende idee van een onmogelijke missie — denk aan de stoere oceaanreizigers van de Kon-Tiki of onze eigen roeier Ralph Tuijn — met het beeld van de Afrikaanse immigrant. Een botsing van overbekende beelden; dat kán bijna niet anders dan een nieuwe manier van kijken opleveren.
Meer dan driehonderd kilometer moet Fettah afleggen. Hij moet een omweg maken over de Atlantische oceaan vanwege de gemilitariseerde zone tussen Marokko en Spanje. Maar Fettah is een sterke en getalenteerde surfer en beschikt over een modern surfboard, een wetsuit, een rugzak met voorraden en een kompas. Hij is zeker van zijn zaak. Fettah is bovendien al langer onderweg. Hij begon zijn reis in Essaouira, aan de Marokkaanse westkust. Aan het begin van Atlantic. zien we hem overnachten op een klein strand, weggekropen onder het zeil. Een oude visser deelt wat eten met hem. In de verte doemen de stadslichten van Casablanca al op. Daarna wacht hem de gevaarlijke oversteek.
Het is een schitterende reis. Regisseur Jan-Willem van Ewijk (Nu., 2006) en director of photography Jasper Wolf laten de camera over de golven scheren, vinden Fettahs kleine gestalte in die enorme watervlakte en komen vlakbij, zowel boven als onder water. Een gladde, stille oceaan. Opstekende wind. Rollende golven, opspattende golven… Je voelt de enorme kracht van de zee én Fettahs kalmte en beheersing. Een voice-over, dat is eigenlijk het enige minpunt aan de film, verwoordt wat de beelden vaak al véél sprekender vertellen. ‘Atlantic. Ik voel je. Al je bewegingen. Je bent wild vandaag.’
Essaouira staat bekend als de surfhoofdstad van Marokko. Hoofdrolspeler Fettah Lamara, geen acteur van huis uit, woont er in de buurt en won verschillende windsurfkampioenschappen. Van Ewijk leerde hem in 2008 kennen en betrok hem vanaf het begin bij zijn filmproject. Aanvankelijk als adviseur, maar gaandeweg werd duidelijk dat Lamara zélf de hoofdrol zou moeten spelen. Een uitstekende keuze, want hij beschikt, naast indrukwekkende windsurfvaardigheden, over een mooi kwetsbaar gezicht.
Fettahs herinneringen tijdens de reis vertellen over wat hij achterliet. Een vader, een kleine zus, een liefhebbende nicht, een talent dat hem erkenning en vriendschap opleverde van mensen van over de hele wereld en nog een aardige inkomstenbron ook. Van Ewijk speelt zelf de rol van een Nederlandse toerist (Jan) die met Fettah komt surfen. Zijn vriendin, de Nederlandse Alexandra (Thekla Reuten), doet het verlangen in Fettah ontbranden.
Mohamed Majd (Incendies, Syriana) is te zien in een fraaie bijrol. Alle acteurs houden het mooi klein. Fettahs dagen voor vertrek voelen als een gelaten afscheid. Je hoopt dat hij het zal halen.
Atlantic. drukt je met je neus op het feit dat iedere immigrant zijn eigen, unieke verhaal heeft. De motieven zijn niet alleen maar economisch of politiek. Fettah waagt de oversteek omdat hij droomt en verlangt. Atlantic. is net zo goed een film over de hoop op iets beters als een film over de zee. Fettahs motief is, net als Van Ewijks geslaagde tweede film, eigenlijk vooral poëtisch: de vrijheid, de liefde, de schittering over de watervlakte. Leg dat maar eens uit aan de IND.

Barend de Voogd