Aita

Een vervallen landhuis is de hoofdpersoon in dit bij vlagen indrukwekkende filmessay waarin heden en verleden met licht worden geschilderd.

De filmmaker, voluit markies José Maria de Orbe Klingenberg, erfde het huis van zijn vader. Af te lezen aan de staat ervan heeft de familie haar gloriejaren al een tijdje achter zich gelaten. De film, die de maker opdroeg aan zijn zoon en die als titel het Baskische woord voor ‘vader’ draagt, is een eerbetoon aan het huis en ‘een poging het verval om te zetten in schoonheid’.
Hemelse stemmen klinken op uit de muren en ’s nachts droomt het huis. Op de witgepleisterde binnenwanden projecteerde De Orbe filmfragmenten uit de jaren twintig en dertig die hij uit een Baskisch filmarchief opduikelde. Doordat ze speciaal bewerkt zijn, zien de beelden er even oud en vergaan uit als de muren waartegen ze oplichten. Cameraman Jimmy Gimferrer probeert verder met minimale middelen de ziel van het huis te vangen. Zijn statische camera wacht geduldig totdat het juiste licht binnenvalt. Daglicht is de verf waarmee hij de vertrekken op het doek tevoorschijn tovert, zoals wanneer de huisbewaarder in het nog donkere huis één voor één de luiken opent. En in een schitterende time-lapse opname onthult de priemende dageraad de stenen lijst van een buitenlamp als een serie overlappende hemellichamen.
Een toevallige vooraankondiging hiervan zit verstopt in een dialoog tussen een docent en een leerling uit een klasje dat in het huis wordt rondgeleid. ‘Waar kijken we naar?’ ‘De lucht.’ ‘Nee, ik heb het over het raam.’ Die ambivalentie illustreert de pure kracht van beelden, iets waar de maker helaas te weinig op vertrouwt. Want waarom die houterige conversaties tussen de conciërge en de priester, of tussen de archeologen die rondom het huis naar oude botten zoeken? Hun gesprekken zijn van elke spontaniteit gespeend en voegen nauwelijks iets toe wat niet in beelden had kunnen worden verteld. Met nog iets meer geduld had het huis misschien écht zelf zijn verhaal kunnen doen.

Sasja Koetsier