Duidelijk #5

Aftiteling

MADAGASCAR

Eindscènes maken alles duidelijk. Deze maand: de aftiteling.

…wat voor een verscheidenheid zie je daar allemaal?

Verscheidenheid? Dat is er niet zoveel hoor. Jackie Chan is er ooit mee begonnen, om de gevaarlijkheid van zijn eigen stunts te benadrukken, om te laten zien dat in het echte leven van de opnames een mislukte val op je ballen toch heel hard kan aankomen, reflecties op zijn eigen films dus, duidelijk voorbeelden van eindbeelden, maar daarna is het hoofdzakelijk in de kinderfilmhoek terecht gekomen. Het lijkt wel of kinderen meer gestimuleerd moeten worden om de aftiteling af te kijken. I like to move it, I like to move it, I like to move it move it, you like to… move it! Volgens Madagascar. Allemaal gekke poppetjes die door het beeld springen. Zou best aardig zijn om dat bij een volwassen film te doen. Gekke hoofdrolspelers die langs het kader van de letters dansen.

Maar goed… je had het over kinderfilms.

Ja, nou ja, kinderfilms, Pixar maakt natuurlijk geen kinderfilms, uitsluitend bedoeld voor kinderen, juist die grapjes in de aftiteling laten zien dat daar volwassen mensen naar moeten kijken, vanwege de intertekstualiteit, man, nee, even serieus, vanwege het begrip van het feit dat een geanimeerde blooper zoiets geestigs ironisch is. Bedenk wel: kinderen -sec- dat is wel een heel kleine markt. Gelukkig zijn de volwassenen de laatste tijd steeds infantieler geworden, te zien aan al die series, films en musicals die gemaakt worden om alleen maar in te spelen op de infantiele herinnering van de dertig en veertigjarigen die nu aan de macht zijn, kom op, allemaal, zing mee met je jeugd! Want anders?

Ahum. Terug naar de zaken zelf: de aftiteling van Monsters, Inc. is een kunstwerkje op zichzelf. Outtakes van een animatie zijn sowieso al een geniale vondst, maar dan komt ook de hele tijd nog die Roz voorbij, de geheime CIA-agente: helllloooo. En halverwege verandert ‘ie. Dan gaat Mike Wazowksi ineens een musical maken van zijn eigen idee, bedacht tijdens de outtakes, onder het kindvriendelijke motto: Stop dat ding weer terug waar het vandaan kwam, of anders, of anders, vaarwel. Het is ook een van de weinige aftitelingen die ik ken waar echt tot het allerlaatste moment beeld en geluid samenvallen. Als de Pixar-lamp van het allerlaatste beeld uitgaat, houdt ook de musicalmuziek op. Gewoonlijk bij aftitelingen, als er al iets is, houden ze dat maar vol tot de hoofdrolspelers van de productie geweest zijn. Zoals in 300, waar stripachtig nog eens het bloed van de film dunnetjes wordt overgedaan. Whoesh, whoesh, executive producer. Splets! Maar na de bigshots komen de anoniemen, als doden in lange rijen voorbij, en is er verder niets.

En is er verder ook niets? Ik bedoel: Is dit alles?

Het begrip alles bestaat niet bij film, want er is altijd (dat dan weer wel, ha!) een film die de uitzondering is die de regel bevestigt. Ik sprak net van gewoonlijk en verscheidenheid die er niet is, maar dat kan ik natuurlijk helemaal niet zeggen, want ik kan het niet overzien, ik kan nooit compleet zijn bij een beschouwing over films, omdat, zoals het meervoud al aangeeft, er eenvoudig teveel films zijn gemaakt in 103 jaar. Dit betekent dat er ook geen regels zijn. Maar er zijn wel eindes. En daar zou ik graag naar terugkeren. Ik kom nog wel terug op de aftiteling. Laten we het over Dekalog van Kieslowski hebben.

Geschreven door Mike Naafs