Buiten beeld #4: Animatronics en special props

Wie werken er achter de schermen naast regisseurs en acteurs? Wie schrijft het script, wie zorgt voor aankleding, het geluid, de dieren, cast en de inwendige mens op de set? De Filmkrant belicht in deze ‘achter de schermen’-serie steeds een ander vakgebied. Deze maand: animatronics in actie op de set van Captain Nova, een sciencefictionfilm voor de hele familie.

Ergens in Wassenaar staat een beeldig kasteeltje dat betere eeuwen gekend heeft: antieke verf bladdert van de kozijnen, tapijten zijn tot de draad toe versleten en op sommige stoelen lijkt in jaren niemand te hebben gezeten. Het is een van de onverwachte decors van een nieuwe sciencefictionfilm van eigen bodem voor de hele familie: Captain Nova (regie Maurice Trouwborst). Hierin reist een 37-jarige pilote vanuit het jaar 2050 25 jaar terug in de tijd om de mensheid te waarschuwen voor een milieuramp. Eenmaal terug in het jaar 2025 blijkt deze Nova helaas ook weer gewoon een twaalfjarig meisje. En wie gelooft er nou een kind dat te veel fantasie lijkt te hebben?

In een fel bijgelicht zaaltje loopt een stoer ogend blond meisje rond. Het is hoofdrolspeelster Kika van de Vijver, gekleed in een retro ogend pilotenpak. Op haar schouder is een ‘dock’ bevestigd, waarop een papegaaiachtig, bewegend robotje geplaatst is dat ADD heet. Hij heeft qua aaibaarheid veel weg van Wall-E. In scène 61, die vandaag wordt opgenomen, moet Nova volwassen, hooggeplaatste piefen, met Pierre Bokma als top dog, zien te overtuigen van haar belangrijke boodschap.

Terwijl de camera haar een chique ruimte in volgt waar Bokma en zijn vrinden in chesterfields aan de borrel zitten, lijkt ADD een eigen leven te leiden. Hij beweegt en knippert met zijn lampoogjes. In ‘zittende’ vorm werkt ADD als een gyroscoop. Hij kan in deze situatie om zich heen kijken en heen en weer bewegen, en ook zijn ‘vleugeltjes’ bewegen. Maar dat gebeurt niet zomaar. In het kielzog van Kika staat, buiten beeld en achter een zichtscherm, special props-maker Vincent Mensink. Hij heeft een joystick in handen die rechtstreeks in verbinding staat met de door hem zelf ontworpen en ontwikkelde animatronic ADD. Mensink is in Nederland een van de weinigen in zijn soort. Als specialist op het gebied van productontwikkeling wordt hij regelmatig ingehuurd voor commercials en filmproducties om zijn technische vakkennis en ervaring met werken op filmsets.

Terwijl de camera’s worden opgesteld voor een volgende opname, keert de boomlange Mensink terug naar zijn werkstation, dat even verderop staat opgesteld in een doorleefde balzaal. Hij deelt deze ruimte met de make-up artist en acteurs die tussen scènes door even ontspannen in een hoek. In Mensinks rijdende propswagen annex werkstation ligt een keur aan gereedschappen, evenals een aantal identiek ogende koffers. Daarin liggen in beschermend materiaal verpakte versies van ADD klaar voor opnames. Elke koffer is keurig voorzien van labels van ADD-onderdelen: Star Wars-achtige ruimtepistolen en joysticks, die Mensink in veel gevallen zelf ontworpen heeft. Voor de ‘vliegende’ versie van ADD ontwierp hij een statief dat aan een harnas bevestigd zit dat hij zelf draagt. Aan de bovenkant hiervan zit de vliegversie van ADD bevestigd. Tijdens het filmen krijgt de stang met ADD erop een groene of blauwe sok om, zodat die in de post-productie digitaal kan worden weggepoetst. Voilà, een zwevende robot in actie.

Van de 22 opnamedagen tot nu toe was Vincent Mensink er 16 bij: ADD is een belangrijk personage. Niet alleen ‘bestuurt’ Mensink de animatronic in vele scènes, hij is tevens de enige die de technische kennis heeft om ADD te repareren. Als een soort stille kracht volgt hij Kika ook tijdens pauzes op de voet om haar ervan te weerhouden zich ergens aan te stoten. Soms controleert hij de lampjes of schroeft hij even snel iets vast.

Vandaag draagt Kika de zogenaamde ‘schouderversie’ van ADD, maar Mensink heeft ook een dummy zonder mechanische functie bij zich en daarnaast een ‘aangeschoten’ versie: een ADD met een speciaal geprepareerd schaaldeel op de rug dat beschadiging suggereert. Die laatste is, om er zo uit te kunnen zien, onder handen genomen door collega Rolf te Booij, die gespecialiseerd is in special props en special make-up.

Mensinks vakgebied overlapt wel vaker met andere velden. Zo werkte hij nauw samen met de kostuumafdeling voor het harnas en het pistoolholster van Kika, waarin de nodige techniek verwerkt moest worden. Zelf noemt Mensink zich van “de afdeling hard service-ontwerpen en animatronics”. Het ontwerp van ADD is deels vervaardigd in een van zijn vijf hoge-resolutie-3D-printers. Deze werken met UV-gevoelige kunsthars die lokaal met een UV-laser uitgehard wordt en zo laag voor laag wordt opgebouwd. Het binnenste mechaniek – een indrukwekkend web van bedrading – knutselde hij vervolgens eigenhandig in elkaar.

Te Booij, met wie Mensink regelmatig samenwerkt, decoreerde en ‘verweerde’ vervolgens het oppervlak van de ADD. Dat deed hij trouwens ook met de door Mensink ontworpen pistolen, die er nu doorleefd en gebruikt uitzien. Een aardigheidje bij de ruimtepistolen is dat ze oplichten en trillen wanneer de trekker wordt overgehaald. Dat zou je gemakkelijk in de nabewerking kunnen toevoegen, net als kogels en geluid, maar het leek de special props-maker handig voor het spel van de hoofdrolspelers: nu hebben ze werkelijk het gevoel dat het wapen iets doet.

Mensink werkte vanaf de eerste briefing twee maanden aan alle mechanische props die nodig waren voor Captain Nova. Vanaf het begin brainstormde hij mee over uiterlijk en functies van ADD. Bovendien kreeg hij in een vroeg stadium het scenario onder ogen om te zien waar de actie was. Tijdens repetities en een doorloop kon regisseur Trouwborst op zijn beurt bekijken waar ADD wel en niet de focus van het shot moest zijn. Zo zie je soms alleen vaag dat het wezentje leeft, op andere momenten komt hij duidelijker in beeld en worden z’n bewegingen en persoonlijkheid belangrijker. In de nabewerking krijgt ADD daarbovenop nog een eigen stem.

“Een leuk puzzeltje”, noemt Mensink het ADD-project met een gevoel voor understatement. De van origine industrieel productontwerper was aanvankelijk werkzaam de biomedische industrie, maar realiseerde zich al snel dat zijn hart in de filmwereld lag. Alles komt samen in dit specifieke project: zijn liefde voor cinema, technische vormgeving en het filmgenre sciencefiction zelf. Hoewel de Nederlandse filmindustrie (nog) niet bekend staat om veelvuldig gebruik van animatronics, toont iemand als Mensink aan dat er wel degelijk potentie is. Mensink, grinnikend: “Ze weten me inmiddels te vinden.”