Actie! Op de set van The Disciples

Grasweg 52, 1031 HX Amsterdam, 17 april 2017, 11.15 uur

“Concentratie… Hoppa!”, zegt Leo, een man van middelbare leeftijd met een grijze baard en een grijs mutsje op zijn hoofd. “En telefoons uit!” Salvador Gieling kan er wel om lachen, maar neemt de regie toch maar van hem over: “Oké, iedereen op posities… En volle energie!”

Leo is een van de daklozen die in de Schram Film Studio’s op de Grasweg in Amsterdam-­Noord meespelen in de ‘zwerversopera’ De discipelen. Het grootste deel van De discipelen is geregisseerd door Ramón Gieling, met zijn zoon Salvador als assistent. Vanwege een zware longontsteking kon hij de laatste, intensieve opnamedagen echter onmogelijk in de studio zijn. En dus vroeg producent Janneke Doolaard (DOXY, voorheen Keydocs) Salvador – die de filmacademie in Brussel heeft afgerond en nu aan zijn eerste lange speelfilm The Razor werkt – of hij de regie op de set op zich wilde nemen, met Ramón stand-by middels video-call.

Ramón Gieling maakte al eens een film waarin daklozen figureerden, Erbarme dich – Matthäus Passion Stories (2015); in het gelaagde De discipelen speelt het daklozenkoor De Straatklinkers de hoofdrol. Ze studeren de speciaal voor hen geschreven opera The Disciples in, die het harde straatleven verbeeldt. Maar wie bepaalt de regels? Zijn het de regisseur en de componist of zijn het de verschoppelingen die in dit filmverhaal hun punt zullen maken? Gaandeweg de repetities smelten het dagelijks bestaan van deze sociale schipbreukelingen en de personages die zij vertolken steeds meer samen. Geeft het spelen van een rol in een opera het bonte gezelschap meer voldoening dan zwerven door de straten van Amsterdam?

Nadat het kunstmatige bliksemlicht nog een paar keer is getest, kunnen de repetities doorgaan. “It was him! It was him!”, roept Kevin, een man in een rode trainingsbroek en een wit hemd, terwijl hij wijst op de man met staart die voor hem staat – volgens hem de moordenaar van Pascal. “Scum! Scum!”, roepen de andere daklozen die als een soort rei in de achtergrond staan. Buiten beeld probeert een productiemedewerker de aandacht te krijgen van een man met een hoge hoed op zijn hoofd en zijn trombone op schoot, die tegen een betonnen pilaar hangt. Maar die heeft er geen zin in. Of hij is teut. Van volle energie is in ieder geval geen sprake.

“Het is vrij simpel”, zegt Gieling na de eerste repetitie tegen de man met de trombone. “Je doet actief mee of je gaat lekker naar buiten.” Terwijl de productiemedewerker zich verder om hem bekommert, richt Gieling zich tot de anderen. Hij stort op zijn knieën en heft zijn handen ten hemel; zó wil hij het graag hebben.

Kevin begrijpt het. “It was híííím! It was híííím!”, roept hij, terwijl hij door zijn knieën gaat. Naast de camera staat componist Boudewijn Tarenskeen vol overgave het koor te dirigeren. Het werkt. “It was híííím! It was híííím!”, roepen ze uit volle borst. Ook Ton doet nu mee, ziet Gieling op zijn monitor. “We zijn gestopt, mooi!”, zegt de invalregisseur tevreden. “Laten we snel doorgaan met het gevecht.”

De discipelen – een zwerversopera [uiteindelijk: The Disciples – een straatopera] Nederland, 2017 | Filmplan, libretto en regie Ramón Gieling | Componist en repetitor Boudewijn Tarenskeen | Productie Janneke Doolaard (DOXY) | Uitvoerend producent Sylvia Baan | Camera Goert Giltay, Sam Du Pon | Montage Danniel Danniel, Ramon Gieling | Art direction Vincent De Pater | Kleding Catherine Cuykens | Make-Up Pilo Pilkes | Met leden van het Daklozenkoor De Straatklinkers | Kleur, ca. 85 minuten | Omroep KRO-NCRV | Distributie n.t.b. | Te zien vanaf oktober 2017