YOUNG ADAM

Young Adam is een onderkoelde adaptatie van het gelijknamige boek over seks, eten en dood van Alexander Trocchi, het boegbeeld van de Schotse Beat Generation. Ewan McGregor is enigmatisch als stoïcijnse vrouwenverslinder.

Vanaf de bleke spikkelige billen in het begin van de film tot het laatste onscherpe beeld is Young Adam gehuld in een blauwkille waas. Soms springt er plotseling een kleur uit: het blauw van een havenloods in Glasgow, het geel van een vrachtschip, het rood van een stadsbus. De wereld in Young Adam is klein en benauwd, zo claustrofobisch als de kajuit van een binnenvaartschip waar de film zich voor een groot deel afspeelt. Ewan McGregor dwaalt er doorheen alsof alles van hem afglijdt. Zijn spel is subliem en doet zijn apathische Star Wars-echec onmiddellijk vergeten.
McGregor, met schipperstrui en sjekkie, speelt de gemankeerde schrijver Joe, die in de jaren vijftig het hulpje wordt op een klein woonschip dat kolen van Glasgow naar Edinburgh vervoert. Aan het begin van de film vinden hij en zijn baas (Peter Mullan) in de rivier de Clyde het lijk van een vrouw, maar belangrijker dan dit thriller-achtige gegeven zijn de vragen die worden opgeworpen over de stoïcijnse levenshouding van Joe: is hij immoreel, a-moreel of vertegenwoordigt hij de mensheid in zijn geheel en zijn we dus allemaal een beetje zoals de narcistische Joe/Adam, die mensen pijn doet zonder zich daar al te bewust van te zijn?

Droog kaakje
Het gezicht van Ewan McGregor is spannender geworden nu zijn jongensachtigheid aan het verdwijnen is. Soms schijnt er nog een flard doorheen, vooral als hij weer eens met priemende ogen een vrouw versiert. Zijn licht gegroefde gelaat en ondoorgrondelijke blik stralen een merkwaardige rust uit. Ook het tempo is weldadig: de stroom beelden van kades, sluizen, staal en kolen zouden uren door kunnen gaan, ware het niet dat een ongelukkige romance tussen Joe en de vrouw van de schipper (Tilda Swinton) roet in het eten gooit.
De vele benarde vrijscènes tussen beiden, en tussen Joe en andere vrouwen, gaven de film een vooruitgesnelde reputatie omdat ze zo ‘echt’ zouden zijn. En inderdaad toont regisseur David McKenzie geen romantisch plaatje. Tilda Swinton speelt magnetisch en afstotelijk tegelijk waardoor de seksscènes soms pijnlijk zijn om naar te kijken. Het is eigenlijk niet voor te stellen dat Joe valt voor haar lijk-achtige, knokige lichaam en haar vuilspuiterij. Het schrapende geluid van een mesje over een dikke aardappel lijkt haar de hele film te begeleiden. Ook het droge kaakje in haar mond dat ze al pratend half uitspuugt, maakt haar een onwaarschijnlijk object van begeerte. De vlieg die rond haar tepel kruipt, suggereert dat ze al aan het ontbinden is.
In mooi verweven flashbacks wordt gaandeweg meer duidelijk over de enigmatische Joe. Hij wil liever niet deelnemen aan het leven. Als hij een ex-vriendin tegenkomt, is ze verbaasd dat hij nog in Glasgow is, want hij had ooit aangekondigd naar China te vertrekken. "Ik ben ook weg", antwoordt hij, "ik heb mezelf laten oplossen in de grijze massa."

Mariska Graveland