WE FEED THE WORLD

De documentaire we feed the world van Oostenrijker Erwin Wagenhofer gaat over de wereldwijde voedselindustrie. Het is duidelijk een aanklacht tegen de commerciële kant ervan, maar Wagenhofer houdt zich verre van ongenuanceerd zwart-wit denken.

Waarom is strooizout meer waard dan graan en hoe kan het in godsnaam dat er dagelijks 100.000 mensen sterven van de honger, terwijl er wereldwijd voldoende voedsel geproduceerd wordt om 12 miljard mensenmonden te voeden? Het is maar een van de vele retorische vragen die gesteld wordt in de Oostenrijkse documentaire we feed the world van Erwin Wagenhofer, die vorig jaar al deel uit maakte van het IDFA-programma Green screen. We zien boeren die geen eerlijke prijs betaald krijgen voor hun graan en vervolgens een shot met vrachtwagens vol brood dat op de vuilnisbelt verdwijnt. We zien de twee uitersten van de Franse visindustrie: traditionele vissers tegenover de commerciële, met computers bestuurde visvangst. Kilo’s Braziliaanse soja die aan de neus van de hongerlijdende inwoners zelf voorbijgaan en aan ónze legbatterijkippen worden gevoerd. En we zien Jean Ziegler, UN-deskundige op het gebied van ‘Rights of food’ die ons leert dat de Europese Unie boeren met subsidies aanzet tot het verbouwen van meer en meer producten, die vervolgens op de Senegalese markt voor een schijntje gedumpt worden. Gevolg: de boeren in Senegal kunnen hun oogst niet kwijt en verdwijnen in de illegaliteit. Na ieder verhaal volgen beelden zonder tekst, waarin de kijker tijd krijgt om na te denken.

Kafkaësk
Het zijn met name die beelden die ons aan het denken zetten. Het geïndustrialiseerde proces van voedselproductie heeft beslist kafkaëske trekken. Het is marxistische vervreemding ten top. Tomaten worden hier geoogst, daar ingepakt en aan de andere kant van Europa aan verwende consumenten verkocht.
we feed the world is een aanklacht, maar een subtiele. Niemand maakt zich kwaad voor Wagenhofers camera, niemand knapt uit zijn vel of barst in tranen uit. De film is subtiel en beheerst en daardoor des te overtuigender. De soberheid waarmee de regisseur de stand van zaken weergeeft, zorgt er juist voor dat de kijker de intense treurigheid ervan inziet. Bovendien geeft de maker alle betrokkenen een stem. Zo eindigt de film met een interview met de CEO van multinational Nestlé.
Wagenhofer laat zijn eigen mening achterwege. Uiteraard stuurt hij door zijn script, maar voor het overige laat hij alle beoordeling en veroordeling aan de kijker over. we feed the world slaat niet door in moralistisch zoeken naar de schuldige. De film geeft juist een evenwichtig beeld van de problematiek en wijst geen duidelijke bad guys en good guys aan. Hij wijst hooguit naar de consumerende toeschouwer zelf. Dat is, na bijvoorbeeld de films van Michael Moore, verfrissend. Tegelijkertijd is de regisseur gelukkig niet vies van pittige uitspraken. Dat blijkt vooral uit de scènes met Jean Ziegler, de meest gepassioneerde van alle geïnterviewden. "Ieder kind dat vandaag van honger sterft, is eigenlijk vermoord", zegt hij tenslotte.

Lotte de Wit