Wanda

Wanda, de ‘anti-Bonnie and Clyde‘, kreeg in 1970 de prijs van de filmkritiek op het filmfestival van Venetië. Isabelle Huppert kocht de rechten en lanceerde de dvd.

De vergeten film Wanda van Barbara Loden, vorige maand vertoond op het Filmfestival Rotterdam, is al bijna geen vergeten film meer. Isabelle Huppert verwierf de Europese rechten en bracht hem in Frankrijk uit op dvd.

In een interview op die mooi verzorgde dvd vertelt Huppert dat ze in Loden geïnteresseerd raakte toen ze begin jaren tachtig Lodens ex-echtgenoot, Hollywood-regisseur Elia Kazan leerde kennen en met hem veel over zijn pas overleden ex-vrouw sprak. Pas later zag Huppert Wanda, over de relatie tussen de botte Mr. Dennis en de lankmoedige Wanda, waarin Huppert een heel geestige kijk op Lodens relatie met Kazan vermoedde. Huppert was onder de indruk van de originaliteit en subversiviteit van Wanda, een film die van alles te vertellen heeft over de vrouwelijke conditie, die direct werd bejubeld door Marguerite Duras, maar die begin jaren zeventig slecht viel bij feministes. In de wazige, passieve, dolende Wanda viel moeilijk een opbouwend rolmodel te ontdekken.

Anders dan sommige andere films uit die periode van feministische avant-garde blijkt het meer ironische en filosofische dan politieke Wanda de tand des tijds wel te doorstaan.

Regisseuse Barbara Loden speelt Wanda Goronski; blond, breekbaar, afwezig. Wanda is een huisvrouw van niks in armoedig Pennsylvania die zich vrijwillig laat scheiden van haar kinderen en haar echtgenoot die een betere vrouw wil. Ze arriveert te laat en met krulspelden bij de rechtbank waar de scheiding wordt uitgesproken. Vervolgens raakt ze op drift in dit door cameraman Nicolas Proferes groezelig gefotografeerde landschap van verlaten mijnen, garages, trailers. Wanda valt in slaap in een bioscoop, belandt in een bar waar net een overval plaatsvindt en haakt aan bij de overvaller, een norse man met snor die meer oogt als bankemployé dan bankrover. Deze bullebakkerige Mr. Dennis ziet ergens wel een Bonnie in de wazige Wanda, maar op het moment suprême raakt Wanda, volgend in de vluchtauto, de weg kwijt en arriveert ze te laat bij de bank.

Lodens film werd bekroond met de prijs van de filmkritiek in Venetië in 1970. Een ‘Anti-Bonnie and Clyde‘ noemde de regisseuse zelf de op 16mm, in cinema verité-stijl gefilmde film. Ze baseerde haar verhaal op een krantenbericht over een meisje dat als medeplichtige bij een bankoverval veroordeeld werd tot twintig jaar en de rechter bedankte voor die veroordeling. In een audio-interview op de dvd vertelt Loden dat ze in Wanda ook haar eigen achtergrond portretteerde. Ze ontworstelde zich aan een vreugdeloos arbeidersmilieu in North Carolina waar de meeste mensen zonder enige clou door het leven gingen.
Loden werd beïnvloed door de cinema vérité en de technisch imperfecte films van Andy Warhol. Op haar beurt was Wanda onder meer een bron van inspiratie voor John Cassavetes voor zijn latere Woman Under the Influence.

Wie de film nu ziet doet dat in het besef dat het de enige was die de talentvolle Loden maakte. Ze stierf in 1980 op 48-jarige leeftijd aan borstkanker. Ze was toen bezig met de voorbereiding van haar tweede film, een verfilming van Kate Chopins The Awakening, en ze had echtscheiding aangevraagd van Kazan. Deze schrijft in zijn autobiografie dat de fragiele Loden een kind van de straat was, ‘anti-fatsoenlijk’, ‘onbevreesd’, ‘immoreel’. Nadat ze Wanda had gemaakt veranderde hun relatie nogal ingrijpend. “Ze begon het huishouden te verwaarlozen’, aldus Kazan, “en ik ben een ouderwetse man”.

Wanda is te koop op dvd (Mk2, import)