Je vous salue, Marie

Een schandaal in Frankrijk, geprezen en verguisd door de critici aldaar, verwarring op het festival van Berlijn én daar een prijs van de katholieke jury: Je vous salue, Marie van Jean-Luc Godard. Samen met de korte voorfilm Le livre de Marie van Anne-Marie Miéville stort Godard wederom bijna twee uur beelden en geluiden over zijn publiek uit, op zoek naar het wonder van de liefde en de onbevlekte ontvangenis.

Na Prénom Carmen neemt Godard in Je vous salue, Marie opnieuw een westers cultuurthema onder de loep: dat van Christus’ maagdelijke geboorte. Het verhaal van de ontvangenis en wat daarop volgde is genoegzaam bekend, zodat iedere kijker de grote lijn van Je vous salue, Marie gemakkelijk in de gaten kan houden. Alleen de entourage verschilt van de Bijbelse versie. Godard verplaatste het verhaal naar deze tijd, waarin Maria als dochter van een benzinepomphouder verloofd is met een taxichauffer. En de engel Gabriël komt gewoon per vliegtuig.

Maar wie Godard kent, weet dat hij niet zomaar een recht-toe-recht-aan verhaaltje zal vertellen. Zo ligt op dramatisch en psychologisch niveau zijn primaire aandacht bij de beleving van het wonder door Maria en komt hij onder andere tot de door Franse katholieken zo gewraakte scène, waarin Maria zichzelf bevredigt. Waar het Godard vooral om te doen is, is iets uit te drukken over het wonder van de liefde en waartoe dat kan leiden.

In het programmablad van het Berlijnse filmfestival drukte hij dat als volgt uit: ‘Het kind is niet de vrucht van een passie, maar van een liefde. Door het onderzoek bij de arts leert Maria, dat het vlees de echo van het ware woord is. Als iedere vrouw hoopt zij, wenst zij zwanger te zijn van een buitengewoon iemand. Jozef is zoals iedere man voor de vrouw, die van haar partner houdt, een afbeelding van God. Wat weten wij met onze biologische en wetenschappelijke kennis van de liefde en haar geheim? Wat weten wij van de vreugde? In de mate waarin in een stadje een psychodrama ontstaat, moet de film de toeschouwer dichter bij zijn meest innerlijke dagelijkse bestaan brengen: liefhebben, liefde geven, het beleven en een kind krijgen. Dat vertegenwoordigt Maria, zij is een zinnebeeld. Maagdelijkheid betekent beschikbaar zijn, vrij zijn.’

En het geschiedde…
Op deze wijze kun je de Pythia van het orakel van Genève nog uren door laten praten. Waar het echter om gaat is de film van Godard, die er nu is. En daarin vermengt hij de beelden uit het leven ván Jozef en Maria met wonderschone shots van de natuur, de zon, de maan en een parallel verhaal, waarin een wetenschapper – gespeeld door Johan Leysen – zich bezighoudt met theorieën over het ontstaan van de aarde. En dit alles wordt door Godard dan nog eens voorzien van een krachtige geluidsband, waarop flarden van klassieke muziek te pas en te onpas de dialogen doorsnijden en de natuurshots een bijna gewijde dimensie geven.

Het zal maar weinigen gegeven zijn het wonder Je vous salue, Marie in één keer te doorgronden en op zijn waarde te schatten. Want met al bovenstaande is Godard tenslotte ook nog eens bezig met zijn onderzoek naar het wezen van de cinema, van beeld en geluid en probeert zijn vondsten dadelijk toe te passen in de doorlopende serie films, waaraan hij met Sauve qui peut (la vie) in 1980 na zijn televisie-experimenten weer mee begonnen is.

Voorwerk voor Je vous salue, Marie wordt letterlijk geleverd door Godards levenspartner sinds een jaar of tien, Anne-Marie Miéville. Le livre de Marie is een korte film, waarin het vroegwijze meisje Marie heen en weer geslingerd wordt tussen haar ouders, die op punt van scheiden staan. De hoofdrollen in deze film, die bijna geruisloos overgaat in Je vous salue, Marie, worden gespeeld door Bruno Cremer, Aurore Clément en Rebecca Hampton.