VERA DRAKE

Sociaal-realist Mike Leigh ontpopt zich als melodramaticus in het subliem geacteerde drama Vera Drake.

Bij de eerste kennismaking doet Vera Drake denken aan de Engelse huisvrouwtjes die Monty Python altijd zo gretig parodiëerde. Nooit de straat op zonder hoofdbedekking, altijd kwetterend over de laatste koetjes en kalfjes en met zo’n onverwoestbaar goed humeur waar je heel zenuwachtig van kunt worden. Alleen al in de eerste minuten van de film roept ze tien keer opgewekt dat ze een ‘kettle on’ gaat zetten voor thee, maar al snel wordt duidelijk dat Vera niet ook nog op krijsende toon ‘spam, spam, spam!’ zal gaan kirren om een postmodern publiek te plezieren.
Vera Drake is in al zijn vezels een aards Mike Leigh-drama. Dat begint al met de liefdevolle schildering van een Londens arbeidersmilieu in de deprimerende jaren na WOII. We maken kennis met Vera’s familie, simpele hardwerkende mensen die met weinig tevreden zijn. De met een Leeuw, een BAFTA, en misschien ook nog een Oscar bekroonde Imelda Staunton zet Vera neer als het onbetwiste middelpunt van dit gezin. Het eenvoudige vrouwtje heeft slechts één doel in haar leven: zorgen. Dus zorgt ze niet alleen dat ’s avonds het eten op tafel staat voor haar gezin. Op vrijdagmiddag sluit ze de werkweek af met het uit goedheid van haar hart helpen van ongewenst zwangere vrouwen.

Zeepsop
Indrukwekkend is de vanzelfsprekende terloopsheid waarmee Vera haar illegale abortussen uitvoert. Als we haar voor het eerst bij een patiënt zien zet ze eerst maar weer eens een ketel op het vuur. Pas als ze het meisje opdraagt om haar onderbroek uit te trekken besef je dat dit water niet voor thee is. De baarmoeders van Vera’s klanten — radeloze jonge meisjes, maar ook armlastige huismoeders met te veel kinderen — worden met pomp en spuit doorgespoeld met zeepsop om een miskraam op te wekken. In achterlijke tijden — die helaas nog steeds voortduren op vele plaatsen in de wereld — heeft deze methode talloze infecties, ziekten en sterfgevallen opgeleverd, maar bij Vera gaat het pas na twintig jaar eens mis. Na het bijna overlijden van een patiënte wordt ze het mikpunt van een politieonderzoek. De scène waarin Vera tegen de lamp loopt levert een verbluffend staaltje acteerwerk op. Je ziet het licht in Imelda Stauntons ogen letterlijk doven. Het slotdeel van de film toont hoe een gebroken dametje door de gehaktmolen van het Britse rechtssysteem wordt gehaald.
Mike Leigh mag te boek staan als sociaal-realist, maar in de breed uitgemeten kruisgang van de heilige Vera is hij dezelfde melodramaticus die ook al boven kwam drijven in All or nothing. Het is moddervet aangezet, maar ook uiterst effectief, en zoals je inmiddels verwacht bij Leigh subliem geacteerd. Mede door alle Oscar-aandacht roept Vera Drake discussies op over abortus, een ingreep die nooit zal verdwijnen door hem te simpelweg verbieden. Treurig dat die discussie in 2005 nog steeds gevoerd moet worden.

Fritz de Jong