Tweeling

Tussen luiers en kookpot de bureaucratie te lijf

Tweeling

Documentairemaker Bregtje van der Haak volgde zeven jaar lang de Eritrese vluchteling Merhawit en haar twee zoontjes. Tweeling is een fijngevoelig portret van een vrijgevochten vrouw die een nieuw bestaan opbouwt in Europa.

Ze had niet gedacht dat het zo zou zijn in Europa. En ze hoopte snel herenigd te zijn met haar man. De realiteit is voor vluchtelingen echter weerbarstiger, zo toont documentairemaker Bregtje van der Haak in Tweeling.

De film portretteert de Eritrese Merhawit die in 2016 “in stevige sandalen en met versgeperst mangosap” haar land ontvlucht. Na een aantal afgrijselijke omwegen komt ze uiteindelijk met haar tweeling – die ze midden op de Middellandse Zee ter wereld brengt – terecht in Duitsland. Van der Haak (sinds april directeur van Eye Filmmuseum) ontmoet Merhawit in 2016 in Italië als ze daar voor Tegenlicht een reportage maakt.

Ze volgt de Eritrese vluchteling en haar zoontjes Hiyap en Evenezer zeven jaar – het uiteindelijke doel is om ze te filmen totdat ze meerderjarig zijn. Elk jaar is knap teruggebracht tot een aflevering van 10 à 15 minuten. In elke nieuwe aflevering is te zien hoe Merhawit moet opboksen tegen de Duitse bureaucratie, terwijl de kinderen weer flink zijn gegroeid. In de voice-over leeft Van der Haak met haar mee; treffend merkt ze op dat Merhawit óók nog eens luiers moet verschonen, koken, de kinderen aan- en uitkleden. “En dan alles weer opnieuw.” Yohannes, de echtgenoot van de Eritrese, heeft wel plannen om naar Europa te vluchten, maar vanwege zijn gezondheid en financiële situatie is dat voorlopig onmogelijk.

Het contact tussen de vader en zijn zoons verloopt dus uitsluitend via videogesprekken. Verder is hij buiten beeld en staat Merhawit er zo goed als alleen voor. Die eenzaamheid illustreert Van der Haak in het begin van de serie met een shot van een trein die door de sneeuw dendert. Of met beelden waarin de hoofdpersoon na zonsondergang in het donker op straat een kinderwagen voortduwt. Totdat het erop lijkt dat Merhawit begint te floreren en er steeds vaker een glimlach op het gezicht van de Eritrese verschijnt. Zelfs dan dienen zich echter weer problemen aan.

Tegen het einde van de reeks laat Van der Haak doorschemeren waarom haar oog in 2016 viel op Merhawit: omdat ze zelf ooit iets soortgelijks meemaakte. Op dat bijzondere moment transformeert Tweeling voor even naar een egodocumentaire. Alsof Van der Haak met haar fijngevoelige stijl in Merhawit de vrijgevochten vrouw laat zien die zij ooit zelf werd. Dat is een aangrijpende gewaarwording.


Tweeling is vanaf 2 april 2023 te zien via 2doc.nl en NPO Start en wordt op 5 april om 23.00 uur integraal uitgezonden op NPO 2.