True Detective: Night Country

True Detective: Night Country is zonder meer het minste van de vier seizoenen die tot nu toe verschenen.

Dat dit nieuwste seizoen van True Country minder is dan de eerdere, heeft niets te maken met de setting (Alaska) of de Iñupiat-cultuur die centraal staat of met het feit dat de hoofdrollen voor het eerst allemaal door vrouwen worden gespeeld. Om alvast de meest voor de hand liggende kritiek op mijn kritiek te pareren.

Het heeft te maken met de fundamentele keuze om een bovennatuurlijke verklaring te suggereren voor de moorden die plaatsvinden. Het heeft er ook mee te maken dat de personages niet goed zijn uitgewerkt. Beide elementen raken aan het dna van True Detective en niet op een goeie manier. En wellicht heeft het er dus mee te maken dat Nic Pizzolatto, bedenker van de serie en schrijver van de eerste drie seizoenen, voor deze nieuwe reeks werd vervangen door Issa López (Tigers Are Not Afraid).

Dat dna werd elk seizoen voor een belangrijk deel bepaald door iets wat voortkomt uit film noir: de duisternis die niet alleen in de daders zit, maar in iedereen. De cast in het eerste seizoen was perfect. Geen idee in hoeverre Matthew McConaughey en Woody Harrelson doorhadden dat de serie ook keek naar masculiniteit (de constructie ervan en de mythes die erbij horen maar vooral ook de effecten ervan op onze cultuur), maar alles paste. Het tweede seizoen was, ondanks de grootstedelijke setting, misschien wel het beste van de serie, juist omdat de duisternis in de personages daar zo sterk gestalte krijgt, idem dito: Colin Farell en Vince Vaughn als macho-rechercheur en macho-ondernemer die allebei verzuipen in hun eigen leugens en onvermogen.

Om die thematiek goed over het voetlicht te brengen, is de eerste vereiste dat de personages reliëf krijgen. Wij moeten als kijkers hun gelaagdheid zien en vooral voelen. De misdaden die in die eerste twee seizoenen werden onderzocht, hadden alles te maken met hoe in een machocultuur met vrouwen wordt omgegaan. En opnieuw: dat heel veel mensen meewerken aan het instandhouden en zelfs toejuichen van die cultuur van seksualisering en objectificatie – ook de rechercheurs, ook als ze de misdaden zelf verwerpelijk vinden – maak je de kijker alleen duidelijk als de personages goed ontwikkeld zijn. Ergo: als je de personages oppervlakkig uitwerkt, blijft er weinig onderscheidends over van True Detective.

In essentie is dat het probleem in het vierde seizoen: de serie lijkt nu een doorsnee seizoen van een gemiddeld crime-drama. Gesitueerd in Alaska. Veel sneeuw en kou dus, misschien geïnspireerd door het succes van IJslands en Scandinavisch drama. Als je trouwens tóch een overtuigend snow noir mysterie wilt zien op HBO, kijk dan het eerste seizoen van Fortitude. (Helaas zijn seizoen 2 en het veel kortere seizoen 3, toen de makers de bui zelf ook al zagen hangen, aanmerkelijk minder van kwaliteit.)

Dan de personages en het verhaal. De duisternis die in Night Country wordt opgetuigd, voelt van meet af aan minder reëel – alle medewerkers van een arctisch onderzoeksinstituut worden bevroren gevonden in een soort helse groepssculptuur die door Brueghel of Bosch gemaakt had kunnen worden – en staat dus vanzelf een stuk verder van de personages af dan de duisternis in die drie eerdere seizoenen. Personages zeggen wel hardboiled detectivedingen, maar die klinken hol wanneer de personages als het ware niet het recht verdiend hebben om zo te praten. Jodie Foster speelt een klootzak zonder het te zijn. Het moet trouwens ook gezegd dat Foster minder goed speelt dan ze kan, al kan dat hier ook een kwestie van regie zijn. En de keuze om de macabere ijssculptuur pontificaal in de lokale ijshockeyclub tentoon te stellen, omdat dat de enige overdekte plek is die koud genoeg zou zijn, is… curieus.

Dat überhaupt gespeeld wordt met een bovennatuurlijke verklaring heeft alles te maken met de Iñupiat-cultuur in Ennis, Alaska, waar de grens tussen leven en dood niet zo absoluut is. Wat betekent dat? Dat geesten bijvoorbeeld meer deel uitmaken van de cultuur. Het idee dat overleden voorouders nog altijd aanwezig zijn om je bij te staan. Het probleem is dat er niet alleen mee wordt gespeeld. De dode wetenschappers die aanvankelijk van de aardbodem verdwenen lijken te zijn, worden nota bene ontdekt in de duisternis van de ijsvlaktes doordat iemand daarheen geleid wordt door een dode geliefde. Dat is niet alleen spelen met iets bovennatuurlijks, dat is het bovennatuurlijke een verklarende invloed geven in een verhaal.

De letterlijke duisternis in Alaska is een voor de hand liggende keuze voor deze serie, kun je denken. Behalve dat dat eigenlijk niet zo is. True Detective ging juist over die andere duisternis, die in iedereen zit. Het film noir element. Het besef van Jeffrey Beaumont wanneer hij in die kast verstopt zit in Blue Velvet en zich realiseert dat hij opgewonden raakt van wat hij ziet. Wanneer hij z’n innerlijke Frank Booth ontdekt. Ook letterlijke duisternis is een verhaalelement dat prima kan werken in een crime-serie, net als een bovennatuurlijke verklaring voor een mysterie. Alleen niet in True Detective. Dit is niet die serie. Deze serie heeft simpelweg een andere signatuur. Een heel eigen signatuur, vooral in de eerste twee seizoenen. Jammer dat hier in seizoen vier zo ruw mee om wordt gegaan.

True Detective: Night Country is sinds 14 januari 2024 wekelijks te zien op HBO Max.