TO DIE FOR

Trut wil op tv

  • Datum 08-02-2011
  • Auteur Bart van der Put
  • Gerelateerde Films TO DIE FOR
  • Regie
    Gus Van Sant
    Te zien vanaf
    01-01-1995
    Land
    Verenigde Staten
  • Deel dit artikel

Trut Nicole Kidman bestijgt sukkel Matt Dillon

Tweeëneenhalf jaar geleden had de Amerikaanse regisseur Gus Van Sant even een dipje. De verwachtingen rond zijn romanverfilming Even cowgirls get the blues waren hooggespannen, maar de film bleek een monumentale miskleun. Met de media-satire To die for krabbelt Van Sant weer voorzichtig overeind, daarbij geholpen door Nicole Kidman.

Wat voor Gus Van Sant een zegetocht had moeten worden, bleek najaar 1993 een martelgang. Even cowgirls get the blues was zijn meest ambitieuze film. De gelijknamige roman van Tom Robbins werd door de regisseur bewerkt tot een bizarre road movie langs de subcultuur van de jaren zestig. De parade van excentrieke, nichterige snobs in New York en militante lesbiënnes op een beauty-farm in Oregon bevatte weliswaar enkele aardige momenten, het geheel was uiteindelijk niets meer dan een rariteitenkabinet dat menig kijker koud liet. Thematisch gezien past de mislukking wel in het rijtje Mala noche, Drugstore cowboy en My own private Idaho, waarin ontwortelde jongeren geborgenheid zoeken in surrogaat-families. Afwezig waren de vorm-experimenten uit Van Sants eerdere werk en het vermogen van de regisseur bij doorsnee kijkers sympathie op te roepen voor onconventionele personages. Cowgirls werd bij de première in Toronto gekraakt, in Venetië weggehoond en op last van de producent opnieuw gemonteerd, om vervolgens in Amerikaanse bioscopen een stille dood te sterven.
Een klein jaar geleden maakte Van Sant op het filmfestival van Cannes zijn rentree met To die for. De verfilming van Joyce Maynards gelijknamige roman werd aanmerkelijk beter ontvangen dan zijn voorganger en kon dankzij de aanwezigheid van hoofdrolspeelster Nicole Kidman rekenen op de warme belangstelling van de media. De film bracht in de Verenigde Staten zo’n 21 miljoen dollar op, wat voor Van Sant verdomd veel is. Het mag duidelijk zijn dat de regisseur weer helemaal terug is.

Twee gedachten
In de film die zijn carrière weer op het rechte spoor bracht zijn Van Sants sympathieke losers naar de zijlijn verdrongen. Kidman speelt de eerzuchtige Suzanne Stone, een verwend en naïef trutje dat een televisie-loopbaan ambieert. Dat ze daarbij over lijken gaat is meteen al duidelijk, want Van Sant opent zijn film met schreeuwerige krantekoppen die melden dat Stone verdacht wordt van de moord op haar echtgenoot. Na beelden van de begrafenis, die een waar mediacircus lijkt, zet de regisseur de toon door Kidman tegen een witte achtergrond recht in de camera te laten spreken. Hij wil hiermee suggereren dat Stone na de dood van haar man door een tv-ploeg geïnterviewd wordt, maar doet dit effect teniet door Kidman als een filmster uit te lichten en haarscherpe filmbeelden te gebruiken. Ook wanneer hij andere personages recht in de lens laat spreken ontstaat er geen moment de indruk dat het videobeelden betreft. Waarmee de vorm van To die for nogal op twee gedachten hinkt.
Tussen de interviews door zien we hoe Stone haar echtgenoot Larry Maretto leert kennen en het stel in het huwelijksbootje stapt. Matt Dillon zet de jongen neer als een sympathieke sukkel. Dat hij voor Stone valt is nog wel te bevatten, hij ziet haar als een vleesgeworden porseleinen pop en noemt haar een vulkaan in bed, maar waarom de ambitieuze meid met de zoon van een Italiaanse pizzabakker trouwt is onduidelijk. Kidman en Dillon zijn een mooi stel, maar wat zoekt die meid bij zo’n gozer?

Meer sukkels
Naast de trut en de sukkel duikt er ook nog een drietal probleemjongeren op. Stone gebruikt ze voor een documentaire die haar visitekaartje moet worden. Al lijken het in eerste instantie typische Van Sant personages, zoals we ze kennen uit Drugstore cowboy en My own private Idaho, het blijken ook al sukkels te zijn. Joaquin Phoenix, na Rain en wijlen River Van Sants derde telg uit de Phoenix-clan, zet zijn sukkel heel overtuigend neer, net als debutante Alison Folland. Als acteursregisseur toont Van Sant zich opnieuw van zijn sterkste kant, maar wanneer het resultaat een film vol vervelende en/of domme hoofdpersonages is raakt de kijker er maar moeilijk bij betrokken.
Als satire op het tv-medium is de film slechts ten dele geslaagd. Op een paar losse scènes na mist hij de scherpte die een satire behoeft. Net als John Waters’ Serial mom kan To die for niet in de schaduw staan van het thematisch verwante The positively true adventures of the alleged Texas cheerleader-murdering mom. Michael Ritchie’s tv-film, onlangs nog te zien op RTL4, overtuigt zowel in vorm als inhoud en heeft met Holly Hunter een hoofdrolspeelster waar geen enkele actrice tegenop kan. Door zijn film vol domme mensen te stoppen komt Van Sant niet verder dan de constatering dat het tv-medium een magneet voor geestelijk minder bedeelden is. Opzienbarend is dat niet. Al maakt zijn nieuwe film lang niet zoveel indruk als zijn eerste drie titels, de vergelijking met Even cowgirls got the blues pakt alleszins gunstig uit. Het wordt tijd dat de regisseur zich weer eens met schandknapen, junkies en andere onwaarschijnlijke helden gaat bezighouden.

Bart van der Put