THE WAY I SPENT THE END OF THE WORLD
Good bye, Ceausescu!
De Roemeense good bye, lenin!, zo laat the way i spent the end of the world, over de zevenjarige Lalalilu die denkt dat hij Ceausescu ten val brengt, zich het beste omschrijven. Een gesprek met debuterend regisseur Catalin Mitulescu (1972) in Cannes: "Ik heb mezelf gemist toen ik jong was."
Hoe heeft u het einde van de wereld gevierd? De val van Ceausescu in 1989 was een vulkaanuitbarsting. Ik was een jaar of zeventien en realiseerde me niet eens goed wat er gebeurde: iedereen vierde feest op straat, maar er werd ook gevochten. Sindsdien is alles heel intens geweest. Er was een explosie en de stenen rollen nog steeds, maar we zijn de explosie vergeten: het moment waarop we ons realiseerden dat we van ons land hielden. Momenteel is het niet zo eenvoudig om in Roemenië te leven. Politiek-economisch is het een zooitje. Er zijn veel frustraties en onopgeloste zaken. Neem de Securitate (de geheime staatsveiligheidspolitie, een soort privé-leger van Nicolae Ceausescu, DL). We weten nog steeds niet wie erin heeft gezeten, 17 jaar na de val van Ceausescu! zelfs na zo’n lange periode heeft men niet echt de kans gekregen om het verleden te verwerken.
Met the way i spent the end of the world wil ik een andere visie op de geschiedenis presenteren. Ik probeer de gebeurtenissen met afstand en sereniteit te brengen. Er was een enorme uitbarsting van vreugde en energie, en daarna is onze wereld geëindigd. Nu is het moment aangebroken om terug te kijken en onze geschiedenis terug te vorderen, om ons te realiseren wie we zijn, omdat je achtergrond maakt wie je bent, waarom je liegt, droomt, hoopt.
Is het vergelijkbaar met de ‘Ostalgie’ die rond 2000 in Oost-Berlijn ontstond en onder meer een film als good bye, lenin! opleverde? Het is geen nostalgie naar het communisme of naar Ceausescu, maar heimwee naar je eigen jeugd, en ja, daar horen ook de uniformen en de rijen voor de winkels bij. Het is alsof we in een kartonnen doos zaten en we de wereld alleen maar door een bruinig waas konden zien. Op een dag gaat de deksel open en blijkt het gras wel degelijk groen te zijn. En misschien is in mijn film het gras nog wel ietsje groener, want ik heb het verleden niet op een documentaire manier willen laten zien, maar hoe ik me het herinner. Dat is per definitie vertekend en uitvergroot, als in een droom. Maar dat is ook hoe we het verleden hebben beleefd, als een droom. Ik heb mezelf gemist toen ik jong was.
Op 1 januari 2007 treedt Roemenië toe tot de EU. Wat verandert er dan voor uw land? We voelen ons al Europeanen; al hebben Roemenen een wat dubbele houding ten opzichte van hun land. We liggen op de grens van Oost en West. Natuurlijk is het in het Oosten altijd een tikje wilder geweest. We komen uit een land waarin de regering ons heeft geleerd om te liegen en corrupt te zijn. Door de vrije markt zijn de meeste mensen rechter door zee geworden, zeker de nieuwe generatie. Ze schamen zich nu voor dat gedrag, ook al was het destijds een sport om onbetrouwbaar en omkoopbaar te zijn. Het is balast die we van ons afschudden. In die zin is the way i spent the end of the world als een biecht, in de hoop dat daarna de verlossing kan komen en we onszelf kunnen terugvinden.
Ken je het verhaal uit Antonioni’s beyond the clouds waarin een man met een groep een berg beklimt? Hij heeft haast en hij belooft de gidsen meer te betalen als ze harder lopen. Op een gegeven moment houden ze halt en de man vraagt waarom. Ze antwoorden dat ze te snel gaan voor hun zielen om hen bij te houden.
Het is alsof we onszelf nu pas beginnen in te halen.
Dana Linssen