The Swallows of Kabul

Beeldschone animaties bieden weerwoord aan het wat gekunstelde verhaal van The Swallows of Kabul over het dagelijks leven onder de Taliban. Kapotte televisies achter een gebroken winkelruit. Vernielde boeken in de ruïnes van de universiteit. Gesluierde vrouwen met machinegeweren achterin een jeep.

In de animatiefilm The Swallows of Kabul (Les hirondelles de Kaboul) krijgen we een water­verf­­impressie van de horror onder het Talibanregime in Afghanistan. Zwart omlijnde personages verplaatsen zich stram door aquarelomgevingen, terwijl hun gezichtsuitdrukkingen en bewegingen specifiek en natuurlijk zijn. Harde, realistische geluiden herinneren je eraan dat deze plek en situatie niet verzonnen zijn. Er waren hier auto’s, kippen, een fietsbel. En ja, openbare executies op het voetbalveld waren er ook. De animatie zet broodnodige abstractie tegenover een gruwelijke vertelling.

De film moet het van die schilderingen hebben, met betoverende lichtval en uitgekiende camerastandpunten, want het verhaal wordt gaandeweg te anekdotisch. De Franse regisseurs Zabou Breitman en Eléa Gobbé-Mévellec verfilmden de populaire roman The Swallows of Kabul van de Algerijnse schrijver Yasmina Khadra, het eerste deel van haar trilogie over het conflict tussen Oost en West. De filmversie wordt een alternatieve The Handmaid’s Tale. Breitman en Gobbé-Mévellec vragen zich af: wat betekent het als je vrijheid je plotseling wordt afgenomen?

Het is 1998 en sinds twee jaar staat de Afghaanse hoofdstad Kaboel onder de heerschappij van de Taliban. We volgen twee stellen – het één jong en vrijgevochten, het ander ouder en traditioneler – die zich moeten voegen naar de regels en verboden van het nieuwe bewind. Geen muziek, geen witte schoenen. De Taliban kruipt onder hun huid. Af en toe vang je een glimp op van hoe het er voor de bezetting geweest moet zijn: een willekeurige man komt samen met twee vrouwen een roodkleurige, bakstenen bioscoop uit. Ze lachen. Het hoofd van de vrouwen is onbedekt en ze dragen een rokje tot op de knie. Voor je er erg in hebt, is de bioscoop grijs en vervallen, en snellen de vrouwen in boerka weg.

Breitman en Gobbé-Mévellec baseerden hun filmstijl op documentaires en fotomateriaal. Boerka’s zijn in The Swallows of Kabul puur een manier om vrouwen te anonimiseren. Zodra mensen geen gezicht hebben, zijn ze inwisselbaar. Zodra ze hun emoties niet kunnen tonen, is het gemakkelijk om ze iets aan te doen. Bij een publieke steniging twijfelen passanten geen moment om een steen te gooien. Kinderen klimmen zelfs op een tank om beter te kunnen mikken. Het slachtoffer valt op de grond. Even is het stil. Bloed sijpelt door haar boerka heen. Het zal ieders hart doen bloeden.