The Martian

Op 60 miljoen kilometer afstand is snelle hulp een relatief begrip, leert Matt Damons astronaut in The Martian. Gelukkig heeft hij vroeger heel goed opgelet bij biologie en natuurkunde.

“Everywhere I go, I’m the first.” Astronaut Mark Watney (Matt Damon) beseft maar al te goed hoe uniek zijn positie is. Rijdend over het majestueuze oppervlakte van Mars is elk nieuw vergezicht een plek waar geen mens ooit een stap heeft gezet. Alleen is Mark ook de eerste mens in de problemen op Mars. Zijn onderzoeksteam werd overvallen door een stofstorm, waarna commandant Lewis (Jessica Chastain) een onmiddellijke evacuatie in gang zette. In een chaotische aftocht naar de Marslander werd Watney geraakt door rondvliegend puin en voor dood achtergelaten.

Tegen de tijd dat Mark bijkomt is zijn team al lang en breed op weg naar aarde. Niemand aan boord vermoedt dat hij nog in leven is, en communicatie met NASA is verbroken. Watney heeft een dak boven zijn hoofd, vervoermiddelen en voedsel, maar lang niet genoeg om de komst van de volgende missie uit te zitten. Hij zal moeten improviseren op een planeet in wiens ijle atmosfeer je nog geen minuut zonder helm overleeft. Waar komt straks zijn water vandaan? Hoe legt hij contact met thuis? Gaat hij ooit houden van de discomuziek die zijn commandant heeft achtergelaten? Eén voordeel heeft hij: als botanist kan hij voedsel kweken op de meest onherbergzame plekken.

Sciencefiction-gek Andy Weir publiceerde in 2011 in eigen beheer een roman waarin een op Mars gestrande astronaut alles uit de kast moet halen om te kunnen overleven. Een uitgever pikte het boek op, en het werd alsnog een bestseller. The Martian is een liefdesbrief aan de wetenschap, en ook de verfilming  zou wel eens een flinke aanjager kunnen worden voor exact onderwijs. Elke actie die Watley onderneemt om zijn penibele situatie te verbeteren moest kloppen, van het groeien van aardappelen op de poep van zijn crewleden tot het rondrijden in een Marsrover met een zwaar radioactieve krachtbron. Tip voor toekomstige missies: neem standaard een rol ductape mee.

Ongevaarlijk zijn Watley’s experimenten niet. Als hij water wil maken uit hydrazine ontploft zijn set-up, en contact herstellen betekent een trektocht over de planeet op zoek naar een stokoude Mars-sonde. Maar met een onverwoestbaar optimistische Matt Damon achter het stuur maak je je nauwelijks zorgen over het welslagen van zijn operatie. De echt zorgelijke gezichten vinden we thuis: NASA is bang voor slechte publiciteit en krimpende budgetten, en wil de terugkerende crew in eerste instantie niet lastig vallen met het demotiverende nieuws dat ze een man hebben achtergelaten. Er is een heuse muiterij voor nodig om het tij te doen keren.

Deze niet-Marsscènes zijn door de keur aan topacteurs allemaal heel vermakelijk, maar kunnen niet tippen aan de momenten waarin Matt Damon weer een ongelooflijke oplossing uit de hoge hoed tovert. The Martian oogt dan ook vooral als een update van Ron Howards plezierige Apollo 13, met zijn houtje-touwtje geknutsel aan de duistere kant van de maan.

De film bereikt echter nooit het gewicht en de impact van Robert Zemeckis’ Castaway. Dat meesterwerk maakte de grootste dreiging voor elke schipbreukeling voelbaar: existentiële angst. Het klopt dat Ridley Scott heel bewust voor een andere toon heeft gekozen. Maar het ontbreken van wanhoop tijdens dit ruimteavontuur voelt toch wel als een gemis.