The Man with the Iron Heart
Beul en violist
Oorlogsfilm The Man with the Iron Heart doet geen recht aan Laurent Binets complexe historische roman HhhH (Himmlers hersens heten Heydrich).
Op 27 mei van dit jaar was het 75 jaar geleden dat Reinhard Heydrich, de leider van de nazi-inlichtingendienst SD, de ideoloog achter de Endlösung en Rijksprotector van het huidige Tsjechië, in Praag bij een aanslag zwaar gewond raakte. Acht dagen later overleed Heydrich, die om zijn meedogenloosheid door Hitler ‘de man met het ijzeren hart’ werd genoemd en in Tsjechië de bijnaam ‘de beul van Praag’ had. Over Heydrich en de aanslag zijn veel films gemaakt. Al in 1943 verschenen er twee Hollywoodfilms: Hangman Also Must Die (Fritz Lang) en Hitler’s Madman (Douglas Sirk). Er zouden vele films volgen. Het leverde vorig jaar nog de Europese coproductie Anthropoid op. Daarin ligt de nadruk op de moed van de twee Tsjechische paratroopers die vanuit Engeland in Tsjechië werden geparachuteerd om de aanslag uit te voeren.
Begin dit jaar was de VPRO-serie Himmlers hersens heten Heydrich te zien, een inventieve poging om recht te doen aan de gelaagdheid van Laurent Binets historische roman HhhH (Hitlers hersens heten Heydrich). De serie kijkt vanuit meerdere perspectieven (de aanslagplegers, Heydrich) naar de aanslag. Ook speelt Binet zichzelf als een met de materie worstelende schrijver en speelt een acteur in fictiescènes Heydrich. Het resultaat is fascinerend omdat niet alleen de historische gebeurtenis aan bod komt, maar ook de vraag of je die zinnig kunt beschrijven en verbeelden.
Ook The Man With the Iron Heart is gebaseerd op Binets roman. Maar als dat niet in de credits stond, hadden we het niet vermoed, want de complexiteit van de roman ontbreekt volledig in de film. De Europese coproductie vertelt een rechtlijnig oorlogsverhaal over een psychopaat die door moedige verzetsstrijders wordt vermoord. Heydrich is een gedreven fanaticus achter de nazimoordmachine, maar ook al jong een perverse seksuele bruut. Dat laatste verbaast niet, want nazi’s zijn in simpele oorlogsfilms altijd seksueel ontspoord en geperverteerd. Natuurlijk verbaast de film zich er ook over dat een man die mooi viool kan spelen en van zijn kinderen houdt tevens een massamoordenaar kan zijn. Wie zich daarover verbaast, is naïef. Heydrichs laatste woorden op zijn sterfbed tegen zijn vrouw zijn onvervalste camp: “Voed onze kinderen op tot goede Ariërs, goede Duitsers. En geloof in de Führer.” Daarna kan hij met een gerust hart zijn laatste adem uitblazen.
