THE LIMEY

Steven Soderberghs The limey is niet alleen een onderkoelde thriller, maar ook een intens drama over weemoed, waarin en passant korte metten wordt gemaakt met de swinging sixties.

De schemering speelt een van de belangrijkste bijrollen in The limey. Grote delen van de film zijn gedrenkt in blauw licht waaruit de laatste zonnestralen zijn vertrokken, net zoals uit het leven van de louche platenbons Terry Valentine (Peter Fonda). Zijn Californische villa aan zee mag dan volhangen met gouden platen, en in zijn zwembad plonst een beeldschoon meisje, maar de onderkoelde sfeer verraadt dat hier een vijftiger woont die vooral het glorieuze verleden omarmt. Geobsedeerd door zijn uiterlijk ontbloot hij zijn witte tanden aan de gasten op een van zijn coole party’s, niet wetende dat zijn beul vlak in de buurt is, klaar om toe te slaan. De nacht ligt op de loer.
Die scherpschutter, subliem gespeeld door Terence Stamp, wil de moord op zijn dochter wreken, maar belangrijker dan de thrillerachtige plot is de melancholieke toon waarin de film is gezet. Ook de wreker Wilson is getergd en gegroefd, en cirkelt verdoofd rondom een gebeurtenis uit het verleden — de moord — die toch niet meer te keren is. In de slotscène wordt die weemoed bezongen door een nonchalante en nog piepjonge Terence Stamp met een gitaar in zijn hand: "Freedom is a word I rarely use whithout thinking of the time when I was loved." Deze scène is geplukt uit Poor cow (het debuut van Ken Loach uit 1967), een film die dwars door The limey is gesneden. Zodra het verleden van Wilson ter sprake komt, wordt het verhaal geïlllustreerd met oude scènes uit Poor cow, zodat de jonge Stamp op wonderbaarlijke wijze weer een rol speelt. Alleen in film kan iemand die niet meer fysiek bestaat opnieuw tot leven worden gebracht.

Gekauwd
The limey is een stilistische krachttoer die doet denken aan Steven Soderberghs nooit in Nederland uitgebrachte The underneath (1995). Ingenieus is de rafelige vertelstructuur: je hoort dialogen die niet passen bij de getoonde gebeurtenissen, en pas later op hun plek vallen. Op deze manier wordt er continu vooruit- en teruggeblikt, herhaalt en gekauwd op de gebeurtenissen, net als Wilson dat doet met zijn herinneringen aan de tijd dat alles nog goed was. Soms lijkt het zelfs alsof de wraakactie zich alleen afspeelt in het hoofd van Wilson.
Het is geen toeval dat een groot deel van de acteurs eind jaren zestig en begin jaren zeventig furore maakten: Peter Fonda en Terence Stamp natuurlijk, bijrolspeler Barry Newman, die eenmalig succes behaalde als Kowalski in de cultfilm Vanishing point (1971), en Joe Dallesandro, die zich uitleefde in de Andy Warhol/Paul Morrissey-films. Met uitlopers van de sixties wordt in The limey korte metten gemaakt. "De meesten uit die tijd zijn spoorloos, of hebben andere karakters en opvattingen gekregen", is het nog milde commentaar op de ooit idealistische babyboomers die nu het grote geld najagen. "De sixties, dat was ’67, meer niet."
The limey — de titel is een Amerikaans scheldwoord voor Engelsen — bevat een aantal prachtig lege scènes, waarin Stamp voor zich uit staart, een rondje loopt in zijn hotelkamer en een sigaretje rookt. Soms ontbreekt het achtergrondgeluid, zodat een vechtpartij of het openen van een hek een vreemde, kille daad wordt. The limey voelt op die momenten als een eiland dat door iedereen is verlaten behalve door de personages, die alleen zelf nog niet doorhebben dat ze gevangen zitten.

Mariska Graveland