The Invisible Life of Eurídice Gusmão

Uit de dwangbuis

Deze verfilming van de gelijknamige roman is het mooist in zijn details. Door voorbij het boek te kijken weet het de onzichtbare gevoelens van vrouwen in de jaren vijftig van de vorige eeuw zichtbaar te maken.

In The Invisible Life of Eurídice Gusmão (A vida invisível) is het niet alleen Eurídices leven dat onzichtbaar is: het leven van alle vrouwen is onzichtbaar. Het zijn die verborgen, gecompliceerde levens en alle gevoelens die onder de oppervlak blijven die regisseur Karim Aïnouz ons wil tonen. Zelf opgegroeid in een gemeenschap vol sterke vrouwen, had hij de wens het verhaal van zijn moeder, zijn tantes en zijn oma voor het voetlicht te brengen. Want hoe moet het voor die sterke vrouwen uit zijn jeugd geweest zijn om op te groeien in de jaren vijftig van de vorige eeuw, een tijd waarin mannen nog meer de boventoon voerden? Geen haan die ernaar kraaide hoe de vrouw het huwelijk ervoer, hoe seks voor haar was.

De door zijn producent toegeschoven roman van Martha Batalha (in Nederland uitgegeven als Het verborgen leven van Eurídice Gusmão) gaf hem het handvat dat hij nodig had. Hierin stond het leven omschreven van de Braziliaanse vrouw die zijn moeder en al die andere vrouwen had kunnen zijn. Dit was de stem van al die vrouwen die van alles te zeggen hadden, maar waar niet naar werd geluisterd. Mooie bonus: doordat de handeling vooral in het verleden plaatsvindt, kan het met gepaste afstand de rol van de vrouw in onze tijd aankaarten.

Zoals Aïnouz zelf aangeeft, is dit zijn zoenoffer als het aankomt op het vertellen van een verhaal, een rechtlijnig narratief. In zijn eigen woorden: “Als kijker voel ik me aangetrokken tot verhalen, als maker ben ik sceptisch. Het voelt als een dwangbuis met wetten en regels, terwijl onze verbeelding zich niet laat dwingen in de mal van een ‘simpel’ verhaal.”

Met The Invisible Life of Eurídice Gusmão respecteert hij de regels van het melodrama, maar bevraagt hij ze ook. En vooral in dit laatste zit de kracht. Door het verhaal en de dialogen, die bij veel boekverfilmingen het schatplichtige verraden, voelt het als een wat slepende vertelling. In sfeer zorgt datzelfde slepende verhaal voor een loom op je inwerkend tempo; een wereld waarin kleuren als nieuw aanvoelen, zwevend tussen de natuur van de Amazone en gecultiveerde beschaving.

In al die kleuren en details vangt hij de binnenwereld van zijn twee vrouwelijke hoofdpersonen. Zo moeten al die tantes van Aïnouz geklonken hebben. Soms als een telenovela (populaire Zuid-Amerikaanse soapvorm), soms als een poëtische oergolf.