THE HOURS

Verbonden door Mrs. Dalloway

  • Datum 30-11-2010
  • Auteur
  • Gerelateerde Films THE HOURS
  • Regie
    Stephen Daldry
    Te zien vanaf
    01-01-2002
    Land
    Verenigde Staten
  • Deel dit artikel

Clarissa Vaughan verstikt bijkans in haar optimisme

In zijn verfilming van de roman ‘The hours’ verheft Stephen Daldry, de regisseur van Billy Elliot, Virginia Woolf tot de derde macht. Of misschien zelfs tot de vierde.

Drie vrouwen. De een schrijft, de ander leest en de laatste leeft. De woorden van Virginia Woolfs beroemde boek ‘Mrs. Dalloway’ geven hun tragische levens vorm en dimensie. De met een Pullitzer-prijs bekroonde roman ‘The hours’ van Michael Cunningham was een aantal jaar geleden een dappere poging om te illustreren hoe literatuur en het ware leven verbonden kunnen zijn. En hoe onsterfelijk verhalen zijn, zelfs als hun schrijvers en hoofdpersonen dood gaan. Cunningham schreef niet alleen een boek naar de geest van ‘Mrs. Dalloway’, maar bediende zich ook van een ‘stream of consciousness’-stijl die rechtstreeks aan de jaren twintig van Virginia Woolf ontleend had kunnen zijn.
De drie vrouwen (en een doodzieke dichter) die in het boek soms moeiteloos tot één personage vervagen, zijn voor de film uit elkaar getrokken in drie krachtige rollen van Nicole Kidman (als Virginia Woolf), Meryl Streep (als de hedendaagse New-Yorkse Clarissa Vaughan) en Julianne Moore (als huisvrouw uit de jaren vijftig). Hun lotsverbondenheid wordt getoond doordat ze dezelfde soort oorbellen dragen, en dankzij vernuftige montages op hetzelfde moment dezelfde scènes uit ‘Mrs. Dalloway’ herleven of lezen. Er worden in drie tijden bloemen geschikt, taarten gebakken, feestjes voorbereid, haren gekamd, diepe zuchten geslaakt. Wat in het boek subtiel is wordt zo filmisch al te nadrukkelijk. De strenge structuur ontneemt de toeschouwer de kans zelf de cirkelgangen van de tijd te ontdekken.

Demonen
Stephen Daldry vertelde tijdens het Filmfestival Berlijn dat de drie actrices elkaar tijdens de draaiperiode niet gezien of gesproken hadden, behalve voor die ene scène waarin Streep en Moore samen optreden. Onbedoeld legt hij daarmee de vinger op de zere plek van de film. Wat een grootscheepse verzoening van tijd en plaats, een meditatie over de onomkeerbaarheid van de tijd had moeten worden, is in feite een reeks geïsoleerde scènes uit de levens van drie verschillende vrouwen — en een man, de doodzieke dichter Ed Harris. Ook zijn personage is een incarnatie van Virginia Woolf.
Zoals je van een in het Engelse theater geschoolde regisseur als Daldry mag verwachten, zweepte hij zijn actrices individueel op tot grootse acteerprestaties. Julianne Moore maakt haast zonder woorden de beklemming van de Amerikaanse na-oorlogse jaren voelbaar, Meryl Streep verstikt zo wat in haar optimisme, en Nicole Kidman als Virginia Woolf is al bijna dood, van zo pijnlijk diep komen haar emoties. Ze kregen er in Berlijn een gedeelde Zilveren Beer voor en Kidman en Moore zien wellicht nog een Oscar tegemoet.
Van de feministische boodschap die aan Virginia Woolfs ‘A room of one’s own’ kan worden toegeschreven, is in The hours niets meer te bekennen. Alleen Woolf heeft een eigen kamer waarin ze zich kan terugtrekken en alleen gestoord wordt door haar eigen demonen. Moore’s Laura en Streeps Clarissa illustreren vooral hoe vrouwen door hun omgeving geleefd worden. Of zich er misschien zelfs welbewust door laten leven.
Het is een wonderlijke conclusie om bijna een eeuw nadat Mrs. Dalloway leefde te moeten zien dat, in de optiek van Daldry, persoonlijke vrijheid meer dan ooit gebonden is door seksuele en familiale banden.

Dana Linssen