The Expanse

The Expanse is een van de beste sciencefictionseries van de afgelopen tien jaar. Eerst kijken, dan lezen.

Voor liefhebbers van ambitieuze science fiction is het best bewaarde geheim waarschijnlijk The Expanse op Prime. Een mystery-scifi serie die in de loop van zes seizoenen qua suspense en world building tot grote hoogte steeg en dit jaar met een slotseizoen van slechts zes afleveringen een (soort van) natuurlijk einde kreeg.

Net zoals het verhaal deed in de boeken van James S.A. Corey, voordat het een sprong van dertig jaar in de toekomst maakt in het zevende boek. Of de serie die sprong ook zal maken, is niet bekend. The Expanse was oorspronkelijk na drie seizoenen al stopgezet door producent SyFy, maar wereldwijde acties van fans en onder meer Patton Oswalt en George R.R. Martin zorgden ervoor dat Amazon in het project stapte, met drie nieuwe seizoenen als gevolg.

Wat is ‘ambitieuze science fiction’? Series als Foundation, Raised by Wolves en War of the Worlds, hoewel de eerste de ambities nog moet waar maken in een nieuw seizoen en de tweede alweer gecanceled is door HBO Max, naar verluid door organisatorische veranderingen bij moederbedrijf HBO. Series waarvan sommige zich op vele lichtjaren veraf gelegen planeten afspelen, andere gewoon op aarde, maar die in alle gevallen veel ruimte geven aan de ontwikkeling van de personages, aan het bouwen van de wereld waarin ze spelen en aan het mysterie waar het verhaal om draait. De nieuwe Star Wars-serie Andor hoort hier ook bij, al is het mysterie in die serie beperkt tot de vraag wie Cassian Andor eigenlijk is en wat voor soort messias hij zal worden.

The Expanse is een heel ander beest. Een serie die je in vrijwel elke scène van z’n eerste vijf seizoenen scherp houdt, zo onderhoudend zijn de verschillende verhaallijnen en zo goed grijpen ze in elkaar (ook al blijven er aan het eind van seizoen 6 aardig wat losse eindjes over). Als je van het genre houdt, ga dan eerst maar gewoon kijken. Juist omdat ontdekkingen in The Expanse een cruciaal deel zijn van de kracht van de serie, is het beter die ontdekkingen zelf te doen in plaats van ze hier te lezen. En blijf kijken: tropes die aanvankelijk vermoeid en geforceerd lijken – zoals het personage van een film noir rechercheur – vallen later in de serie mooi op hun plek. Verwacht geen Solaris of anderszins psychologische en filosofische sciencefiction. The Expanse is platter. Maar wel góéd platter.

De serie speelt in de 23e eeuw (althans, in de boeken; in de serie wordt nergens gezegd in welke tijd we ons bevinden). De Verenigde Naties regeren de aarde, het militaristische Mars heeft zichzelf onafhankelijk verklaard en de ‘Belters’ leven in ‘The Belt’, de asteroïdengordel tussen de banen van Mars en Jupiter met zo’n 500.000 asteroïden. Dankzij de ‘Epstein Drive’, ontwikkeld door Solomon Epstein in het begin van de 22e eeuw, kunnen grote afstanden in relatief korte tijd worden afgelegd. Een ontdekking die tot ingrijpende politieke en maatschappelijke veranderingen leidde en de kolonisatie van het zonnestelsel in een stroomversnelling bracht.

Op Ceres in de asteroïdengordel draait de cynische rechercheur Josephus Miller z’n diensten. Hij wordt gevraagd een ‘simpele verdwijning’ te onderzoeken, bij iedereen welbekend als Pandora’s Box. Verdwenen is Julie Mao, de rebelse dochter van de rijkste man van het zonnestelsel, Jules-Pierre Mao. Een eind verderop in de asteroïdengordel doet het ruimteschip Canterbury een al even ‘simpel’ onderzoek naar een ander schip dat een noodsignaal uitzond. Hoe simpel blijkt al snel, wanneer stealth-schepen van onbekende oorsprong verschijnen en alles en iedereen in de buurt vernietigen. In de top van de VN probeert ondertussen Chrisjen Avasarala de vrede tussen de Aarde en Mars te bewaren. Een rol van de Iraans-Amerikaanse actrice Shohreh Aghdashloo, de enige actrice met een stem als een cementmolen. Als Julie na een flinke speurtocht wordt gevonden en haar lichaam besmet blijkt met blauwe kristallen, is dat het begin van een van de belangrijkste spanningsbogen van de serie: de ontdekking van het ‘protomolecuul’, een element van onbekende origine dat een eigen wil lijkt te hebben.

Naast Miller zijn de belangrijkste personages in de eerste seizoenen: de bemanning van ruimteschip The Rocinante met kapitein James Holden (met een knipoog vernoemd naar het paard van Don Quichote in Cervantes’ roman), marinier Bobbie Draper van het Marsiaanse leger, kapitein Camina Drummer en de machtsgeile Sadavir Errinwright, topman bij de VN. In banen daaromheen zweven nog veel meer personages.

The Expanse valt op door z’n uitgebreide world building, wat zo veel wil zeggen als dat werelden doorleefd en geloofwaardig voelen omdat ze tot in detail zijn uitgewerkt. Het production design is uitstekend, van de vele technologische details tot zoiets schijnbaar triviaals als het ontwerp van een karaf. Wanneer ergens in seizoen vijf iemand uit een container moet worden bevrijd die op Mars buiten hangt op een plek waar geen zuurstof is, wordt vanuit een drone een tent uitgerold. Het is een willekeurig voorbeeld maar juist zulke details geven textuur aan een sciencefictionserie.

Wat vooral fascineert, is de niet aflatende spanning. In de eerste vier seizoenen draait die vooral om het protomolecuul. Niet alleen de strijd van de VN, Mars en de Belters om het protomolecuul in bezit te krijgen – want, jeweetwel, wapens bouwuh – maar met name de raadselachtige capaciteit en bron van de technologie. Het verschijnen van een enorme ring in ons zonnestelsel opent de weg naar verafgelegen werelden. De buitenaardse technologie op een van die werelden blijkt anderhalf miljard jaar oud en door zulke vergezichten te creëren, brengt de serie iets van de onbevattelijke enormiteit van het universum dichterbij.

Zodra die spanningsboog in seizoen vijf wordt losgelaten en de focus op een opstand vanuit de Belters komt te liggen, gecentreerd rond het personage van Marco Inaros, verdwijnt iets van dat mysterie. Seizoen zes is duidelijk het mindere seizoen. Plotseling wordt een verhaallijn in de kolonie op Laconia opgevoerd, duidelijk met het oog om die in volgende seizoenen uit te bouwen. Een vreemde keuze omdat seizoen zes al na zes afleveringen ophoudt. Er blijven ook best nog wat vragen over de Ring Gate onbeantwoord, hoewel het goed is om te beseffen dat een serie nooit alle vragen rond zo’n raadselachtige technologie kan en moet beantwoorden. Ze noemen het niet voor niets alien technology. Niemand heeft alle antwoorden.

Vergeet dat laatste seizoen. The Expanse is een toegankelijke, zeer onderhoudende en uitstekend uitgewerkte sciencefictionserie met aandacht voor de achtergronden van een groot deel van z’n uitgebreide cast. De serie geeft een geloofwaardige blik in de toekomst en maakt je nieuwsgierig naar de technologische vooruitgang die ons naar andere werelden kan brengen.

The Expanse, seizoen 1 t/m 6, is te zien op Prime Video (VoD).