The Coriolis Effect

De vulkanische eilanden van Kaapverdië zijn een kraamkamer van orkanen en een onherbergzame plek waar de extreme elementen alle levensvormen dicteren. Deze holistische documentaire laat je dit alles voelen.

Vijf jaar lang heeft het niet geregend op sommige eilanden van Kaapverdië. De langdurige droogte is het vulkanische landschap aan te zien. In de door de Atlantische Oceaan omgeven archipel is drinkwater een schaars goed. Het blijkt ook het epicentrum van orkanen die uiteindelijk met name de Verenigde Staten en de Cariben teisteren.

Als een draaiende ‘langspeelplaat’, met Kaapverdië als centrum, zwaaien de stormen onder invloed van de draaiende aarde steeds verder af: het Coriolis-effect. Ondertussen zuigen oceaanstromingen wereldwijd afval naar deze kust. Met grote consequenties voor het oceaanleven, de natuur en de lokale bevolking. Maar mens en dier ploeteren hier samen dapper voort. Misschien tegen de klippen op – wie zal het zeggen.

Na hun documentaire I Am The River, The River Is Me (2024), waarin de rivier het hoofdpersonage was, experimenteren filmmakers Petr Lom en Corinne van Egeraat opnieuw met holistische filmvormen die de kijker niet alleen laten kijken, maar ook laten luisteren en vooral voelen. De immersieve soundscape, geïnspireerd op lokale natuurgeluiden, helpt bij die beleving.

Er zijn geen interviews, noch veel concrete achtergrondinformatie. De voorgedragen gedichten in de voice-over van de gerenommeerde Kaapverdische componist Vasco Martins geven enige duiding. “Doe wat je moet doen, Moeder Aarde. En bewaar in je herinnering het tijdelijke bezoek van de ondankbare gasten die diep van binnen van je houden en niet willen vertrekken.”

Af en toe vertellen bewoners iets over hun leven, over de onherbergzame natuur, over verlies, geboorte of een krankzinnige tocht op zee. Ze vertellen over een hongersnood en een magistrale vondst op een scheepswrak decennia geleden, over een regendans die hopelijk effect heeft.

En over de schildpad, natuurlijk. Dat prachtige, prehistorische wezen wordt al eeuwenlang hier geboren en keert precies naar diezelfde plek terug om eieren te leggen. De schildpad komt in vele verschijningsvormen voorbij: magistraal volwassen, piepklein, in volle kracht of geblesseerd door rondzwervend afval en afhankelijk van behulpzame Kaapverdianen.

Petr Lom neemt de tijd om deze en andere standvastige wezens te filmen, vaak nadrukkelijk zonder aanvullend commentaar of muziek. Een krab, een groene rups, een mekkerend geitje of dorstige vogeltjes die dapper aanvallen op waterflessen. Deze scènes worden afgewisseld met wonderschone en soms vervreemdende dronebeelden, onderwateropnames en shots van zowel veraf als zeer dichtbij. Regelmatig klinkt die alomtegenwoordige wind, overgekomen vanuit de Sahara. Het kraakt, het schuurt, klappert, buldert en schrijnt. Nietsontziende windvlagen rossen over een ogenschijnlijk dood landschap waarin wel degelijk geleefd wordt en waarin alles met elkaar verbonden is. De mens is in The Coriolis Effect slechts een levensvorm, niet dé levensvorm.