I Am the River, the River Is Me

De rivier en haar stroomgebied spelen zowel thematisch als visueel de hoofdrol in deze reflectie op de verhoudingen tussen mens en natuur, mensen onderling en het belang van verzet.

Wanneer Maori zich voorstellen, noemen ze eerst de naam van het gebergte waar ze vandaan komen, dan de naam van de rivier, dan de naam van hun stam, hun grondgebied en substammen; het individu staat dus altijd in een omvangrijke historische, culturele en geografische context.

Ned Tapa, een Maori stamleider, vertelt dit aan westerse gasten met wie hij vijf dagen lang een betoverende tocht maakt over de rivier Whanganui in Nieuw-Zeeland – de eerste rivier die in 2017 persoonsrechten kreeg toegekend, en daarmee nu ook juridisch de bescherming geniet van zijn Maori-­hoeders.

Die toekenning heeft wereldwijde implicaties. Overal wordt actiegevoerd om de natuur wettelijke rechten te geven, zoals bedrijven die op veel plekken al heel lang hebben.

Filmmaker Petr Lom en zijn crew, internationale watervertegenwoordigers en activisten varen met Whanganui-voogd Ned over ‘zijn’ rivier. I Am the River, the River Is Me documenteert de hele reis. Bij de Maori-gemeenschap wordt het gezelschap ontvangen met traditionele gezangen en rituelen. Vervolgens beweegt de film zich als de rivier, organisch meanderend langs onderwerpen, personages en gebeurtenissen. We krijgen te horen – en begrijpen – waarom voor de Maori de natuur altijd op de eerste plaats staat. Varend door het indrukwekkende stroomgebied, met het gekabbel, gedruppel en gebulder van het water en het gekwinkeleer van vogels als soundtrack, komt iedereen tot rust en tot de essentie van het leven.

De film verafgoodt de inheemse wijsheid en gebruiken niet, maar registreert ze simpelweg, net als de schoonheid van de natuur en de soms schokkende verhalen en historische feiten die voorbijkomen, zoals de kidnapping van Maori-kinderen om ze te ‘heropvoeden’, de onvoorstelbare wreedheden die werden begaan door de vroege kolonisten en de nog altijd welig tierende discriminatie van de oorspronkelijke bewoners. De terloopse manier waarop hierover wordt verteld maakt de impact des te groter.

Ondanks de omvang van de problematiek die ter sprake komt, voelt de film nergens zwaar of somber. Er is humor en een aanstekelijk vertrouwen in het vermogen van de mens om het tij te keren, om elkaar te inspireren en te helpen. Het is een louterende en oogstrelende reis waar je bijna uitgerust, mentaal verfrist en met hoop op een betere toekomst uit komt.