Stella

In Stella serveert Sylvie Verheyde ons een jaar uit het leven van de elfjarige Stella Vlaminck op — het jaar 1977, eerste klas middelbare school — dat eigenlijk een jaar uit haar eigen leven is.

Blijkbaar had de Franse omroep in 1977 een beter filmbeleid dan de Nederlandse: de elfjarige Stella kijkt er naar Marlene Dietrich op tv. Dietrich als Catharina de Grote, om precies te zijn, in Josef von Sternberg’s klassieker The Scarlet Empress (1934). Eigenlijk zou Stella allang op bed moeten liggen, maar haar ouders hebben het als altijd veel te druk met hun café en hun onstuimige relatie om zich daar al te zeer over te bekommeren. Niet vreemd dus dat Stella niet zo goed meekomt op de prestigieuze Parijse middelbare school waar ze net begonnen is; ook huiswerk is voor pa en ma zelden een prioriteit. Gelukkig is stamgast Alain Bernard altijd wel bereid hun handtekeningen te vervalsen.

Overal valt Stella, in Sylvie Verheyde’s gelijknamige film fantastisch neergezet door debutante Léora Barbara, buiten de boot. Ze is te slim voor het café, maar mist de basiskennis en vastigheid om mee te komen op school. Ze is te stads voor het Noord-Franse dorp waar haar vader vandaan komt, maar tussen de rijkeluiskinderen op haar school is ze de dorpeling. Tot ze per ongeluk bevriend raakt met Gladys, dochter van een psychiater en het slimste meisje van de klas. Voorzichtig wordt een andere wereld voor Stella bereikbaar, al heeft dat nog niet direct zijn uitwerking op haar schoolwerk.

Ooghoogte
Dat precies The Scarlet Empress de film is die we enkele seconden voorbij zien komen, is uiteraard geen toeval. Net als Marlene Dietrichs Catharina verliest Stella in de loop van het schooljaar dat de film beslaat een deel van haar onschuld. En hoewel regisseur en scenarist Verheyde met een Dardennesque realistisch palet werkt in plaats van Von Sternbergs expressionistische spel met licht, filters en sluiers, draaien beide films meer om het oproepen van een sfeer dan het tot in de puntjes correct weergeven van een tijdperk.

Dat zit hem in het geval van Stella vaak in de muziek. De jaren zeventig-pophits en de subtiele score van Verheyde’s eigen band NousDeux worden niet ingezet als simpele seinen van het tijdperk waarin de film speelt, maar zijn een reflectie van of voorloper op Stella’s gemoedstoestand. We beleven de film door haar ogen en oren; de camera blijft veelal op haar ooghoogte, wat met name de scènes in het café extra claustrofobisch maakt, en haar voice-over (gesteld in een subtiele vermenging van kinderlijke onschuld en volwassen terugblik) stuurt de episodische vertelling.

Stella wordt niet verscheurd door al de verschillende invloeden in haar leven. De autobiografische film is voor Verheyde geen afrekening met haar verleden; op de sinistere Bubu na (sowieso een kleine misstap in de film) hebben alle personages ondanks hun fouten ook innemende kanten. Stella gaat uiteindelijk niet zozeer over het ontgroeien van bescheiden afkomst, als wel om hoe de diverse invloeden en ervaringen in een kinderleven, zowel goed als slecht, je vormen tot wie je bent.