Son hasat

In een beeldschone en troosteloze wereld proberen Ali en Aysel te overleven. Met zwijgzame personages en een schetsmatige plot moet deze minimalistische vertelling het hebben van sfeer.

Oogstveld, jachtterrein, schuilplaats: de rietlanden in Son hasat zijn het allemaal. Het fotogenieke landschap, met zijn afwisseling van watervlakten en rietformaties, vormt het decor en het universum waarin zich een verhaal over uitbuiting en rebellie ontvouwt.

Voor dat verhaal neemt filmmaker Cemil Ağacıkoğlu ruim de tijd; toch wordt al in de eerste tien minuten van de film duidelijk hoe de verhoudingen hier liggen. Ali maakt deel uit van een legertje arbeiders dat met een sikkel en een boomschuit als enige persoonlijke kapitaal het ondiepe moeras bevaart om riet te oogsten. Met geweld en intimidatie houdt de lokale riethandelaar zijn macht in stand en de vergoeding voor de rietsnijders zo laag als hij kan.

De status quo die in die eerste scènes wordt geschetst, begint te schuiven wanneer de opzichters die de maffioze orde moeten bewaken het idee krijgen om zelf een handeltje te beginnen – en juist op dat moment de bovenste baas uit de stad zijn bezoek aankondigt. Het is een schetsmatig opgezette plotlijn, wat de indruk wekt dat hij eerder behoort tot de achtergrond van een ander verhaal, één dat draait om de zwijgzame maar overduidelijk gespannen relatie tussen Ali en zijn vrouw.

Aysel, die de magere huishoudpot aanvult met het weven van rieten matten, verlangt naar een uitweg uit de armoede. Wat zij niet weet, is dat Ali op een afgelegen, goed verscholen plek een voorraad riet achterhoudt om op een geschikt moment, buiten het zicht van de tussenhandelaren, voor een betere prijs te verkopen in de stad.

De beeldschoon (in weids CinemaScope) gefilmde, desolate vallei onderstreept wat de plot illustreert: in deze wereld is het ieder voor zich. Het prachtige openingsbeeld dat omslaat in een nachtmerrieachtig visioen zet de toon voor een gevoel van onheil dat aanhoudt in de minimale, maar sterk aanwezige soundtrack. Met zijn stugge, gesloten personages en geserreerde vertelstijl leunt Son hasat voor een groot deel op sfeer; maar de thrillerachtige suspense die de film voortdrijft leidt vooral langs variaties op hetzelfde thema. Het meest bevredigend is het om Son hasat tot je te nemen als een schilderij: een landschap waar ergens ver voorbij de dreigende wolkenlucht de zon misschien toch op doorbreken staat.