Sing Sing

Voormalige gevangenen spelen zichzelf in Sing Sing, een op locatie gefilmde ode aan de transformerende kracht van kunst.

Je zou het tijdverdrijf kunnen noemen. Elke zes maanden voeren de gevangenen in de Sing Sing Correctional Facility, een hoogbeveiligde gevangenis voor mannen in de staat New York, een nieuw toneelstuk op. De meesten zitten een levenslange gevangenisstraf uit. Tijd hebben ze genoeg.

Maar theater is niet alleen een manier voor deze mannen om de tijd te doden. Hun spel is geen afleiding van hun levens in de gevangenis, een ontsnapping aan hun herinneringen en hun verloren dromen. Het is zelfs geen reflectie van dat leven of een vermenging van werkelijkheid en verbeelding. Zoals Sing Sing op aangrijpende wijze toont, overstijgt kunst het leven.

Dat de gevangenis bij uitstek een plek is om te acteren, daar laat de film geen twijfel over bestaan. Divine Eye (ex-gedetineerde Clarence ‘Divine Eye’ Maclin), de harde drugsdealer en nieuwste aanwinst van de theatergroep, is daar het bewijs van. Wanneer hij meesterlijk inspeelt op de angsten van een andere nieuwe gevangene om zo zijn eigen positie te verzekeren, doet hij dat met de verve van een doorgewinterd acteur. Maar ook het moreel verheven karakter van Divine G (Colman Domingo), de oprichter en steracteur van de groep, blijkt een soort act te zijn. Dat wil niet zeggen dat hij de boel misleidt. Hij doet alsof, maar ook weer niet.

De bezielde schrijver Divine G, veroordeeld voor een misdaad die hij niet heeft begaan, doet continu het goede in een omgeving die het slechtste in mensen naar boven haalt. Het goede doen wordt hier niet zozeer neergezet als een reflectie van iemands karakter, maar als een keuze die je constant moet maken. Divine G’s zachtaardigheid is een daad van verzet in een oneerlijk systeem, maar het is net zozeer een rol die hij vertolkt – niet minder dan Divine Eye’s meedogenloze drugsdealer. In de film wordt duidelijk dat acteerwerk iets niet minder echt maakt. Integendeel, elke keer dat je in een rol stapt, kies je ervoor om jezelf een beetje te veranderen. En, als je een beetje geluk hebt, verander je zo ook de wereld.

De film zelf is een reflectie van deze wonderlijke combinatie van realiteit en kunst. Gefilmd op korrelig, warm 16mm en met een cast die bijna volledig bestaat uit voormalige gevangenen die zichzelf spelen, is Sing Sing bewijs dat we door kunst onze omstandigheden kunnen overstijgen.

Wederzijds begrip
De film begint na de succesvolle uitvoering van A Midsummer Night’s Dream door de theatergroep. Ze staan even stil bij hun prestatie, maar de zoektocht naar hun volgende project begint meteen. Divine G stelt voor een zelfgeschreven tragedie op te voeren, maar Divine Eye overtuigt de groep dat een komedie beter past. Hij pitcht een idee gebaseerd op de gezamenlijke wensen van de gevangenen. Het wordt een tijdreis met piraten, gladiatoren, Freddy Krueger en zelfs Shakespeare. En dan kaapt Divine Eye ook nog de rol van Hamlet, de tragische rol waar juist Divine G zijn oog op had laten vallen.

Het lijkt uit te draaien op een confrontatie tussen de twee Divines, maar de film doet iets veel mooiers. Wat volgt is geen klassieke confrontatie tussen twee tegengestelde krachten, maar een ontroerend proces gekenmerkt door wederzijds begrip.

Toen cinematograaf Pat Scola Sing Sing voor het eerst bezocht, viel hem op hoe licht en warm de ruimte was; hoe anders dan de grauwe, door tl-buizen verlichte cellen die we doorgaans op groot doek zien. Hij legt de gevangenis op die manier vast: zonovergoten door de grote ramen, met bomen in de verte en een rivier daarachter.

Zo legt Sing Sing continu de nadruk op die wereld daarbuiten, een wereld die door het raam zichtbaar is, die je kunt zien maar niet kunt aanraken. Een metafoor voor de gevangenen zelf, die vastzitten in hun omstandigheden, maar door kunst toch een glimp van vrijheid kunnen zien.