Sátántangó

Susan Sontag zei ooit dat het haar zou verheugen wanneer ze Sátántangó (1994) voor de rest van haar leven jaarlijks kon kijken. Jammer dat Béla Tarrs zeven uur durende regen-en-drup-epos pas twee jaar na Sontags dood op dvd werd uitgebracht.

Hoe vaak kreeg Sontag bij gratie van het bioscoopwezen de kans om de duivelstango te dansen – twee stappen terug in de tijd, één stap naar voren door de moddersteegjes van een vervallen Hongaars dorpje waar meer koeien wonen dan mensen? Ondergetekende kwam tot nu toe één keer in de gelegenheid, op een gure winterdag in Plaza Futura Eindhoven. De film werd aan een volle zaal vertoond in drie blokken van dik twee uur, inclusief een verkwikkende Hongaarse maaltijd – precies het juiste recept voor de geestverruimende ervaring die film met al zijn zwartwit-schoonheid en engelengeduld kan zijn.

Die ervaring laat zich in de thuisbioscoop amper herhalen. Het kleine scherm, de afwezigheid van tientallen andere Béla Tarr-pelgrims, de telefoon die rinkelt, een boodschap die nog moet worden gedaan, het zijn allemaal kleine obstakels vergeleken bij het feit dat je de film niet meer in één keer hoeft te kijken. Je moet behoorlijk gedisciplineerd zijn om de film niet gemakshalve tot een soort televisieserie te reduceren waarvan je een aflevering kunt consumeren zoals het uitkomt.

Tot voor kort moest je blij zijn als je Sátántangó überhaupt kon zien. De film was een zeldzaam sociaal-cultureel evenement dat je simpelweg moest ondergaan zoals het werd gepresenteerd. Met de uitstekende Britse dvd-release verliest hij vanzelf deze status. Behalve misschien wanneer je jezelf à la Sontag tot één vaste kijkbeurt per jaar blijft beperken, en dan ook meteen de hele film, van ’s ochtends elf tot ’s avonds zes. Vertoon hem aan een stel gelijkgestemde vrienden met een zwak voor Oost-Europese treurnis. Maak er een widescreen-Matthäus Passion van, maar dan wel met fijne zitkussens en goulash tussendoor. Of toch de dvd-box in een kluisje bewaren tot geen filmhuis zich nog aan de marathon waagt?

Sátántangó is te koop op dvd (Artificial Eye, import regio 2)