Sans toit ni loi

Ongebonden

Sans toit ni loi

Agnès Varda is altijd een van de meest vrije en onafhankelijke geesten van de Franse cinema geweest en haar speelse documentaires getuigen van grote liefde voor de medemens. Misschien was ze daarom de aangewezen persoon om deze veel grimmiger speelfilm over onafhankelijkheid en eenzaamheid te maken.

Iedereen die romantische ideeën heeft over vrijheid en ‘je eigen ding doen’ zou eigenlijk verplicht Varda’s opnieuw op dvd-uitgebrachte Sans toi ni loi (Gouden Leeuw, 1985) moeten zien. Deze nuchtere maar ook liefdevolle bespiegeling over het leven begint met de vondst van een doodgevroren jonge zwerfster aan de rand van een akker in Zuid-Frankrijk. De politie ritst de lijkenzak dicht en daarmee is de kous af. Maar wat de beambten niet interesseert, wordt vervolgens door Varda stukje bij beetje onthuld. Wie was dat meisje zonder naam?

Uit losse, vaak documentair getinte fragmenten ontstaat een beeld van Mona (Sandrine Bonnaire), een meisje dat dapper koos voor een vrij en ongebonden leven dat gaandeweg steeds eenzamer en zinlozer werd. Een belangrijke rol spelen de getuigenissen van de mensen die Mona op haar omzwervingen tegenkwam. Sommigen bewonderden haar en droomden ook van een mooier leven. Uiteindelijk gaat de film net zo goed over al die anderen. De ongrijpbare Mona zelf wordt een symbool voor al die verlangens die zo moeilijk te realiseren zijn. Hoe dapper ze ook haar eigen weg ging, het geluk ontglipte haar. Dat moeten we, hoe onbeholpen ook, bij elkaar zien te vinden.

Varda, die onlangs nog verraste met haar heerlijk excentrieke autobio Les plages d’Agnès, maakte met Sans toi ni loi een van haar meest ingetogen en aangrijpende films. Een sober en tijdloos meesterwerk met een indrukwekkende hoofdrol van Sandrine Bonnaire, hier pas achttien jaar en al ongelooflijk sterk aanwezig.