Retrospekt

Tien jaar na het succes van Kan door huid heen, komt Esther Rots met Retrospekt. Net als haar debuut is het een beeldende en non-lineaire film over de verwerking van een trauma.

Alsof de grond onder haar bestaan wordt weggetrokken. Zo heftig voelt de zenuwinzinking van dertiger Mette (Circé Lethem), hoofdpersoon van Esther Rots’ labyrintische psychologisch drama Retrospekt. Net als haar indrukwekkende debuut Kan door huid heen (2009) is het een zintuiglijke film waarin de filmmaker de existentiële crisis van haar hoofdpersonage op indringende wijze vastlegt. Letterlijk: want met de fragmentarische en non-lineaire montage, Lennert Hillige’s zwiepende cameravoering en artificiële aankleding, kijkt Retrospekt als een zoektocht door Mette’s getraumatiseerde geheugen. Ergens lijkt iets niet te kloppen aan het verhaal en het is aan de kijker om uit te zoeken wat.

Directe aanleiding voor Mette’s inzinking is een incident tijdens haar vakantie. In het pashokje naast haar kleineert een Franse driftkikker zijn vrouw hardhandig. Wanneer Mette er iets van zegt, komt hij achter haar aan. Waar bemoei je je mee, wil hij weten. Ook zijn vrouw vindt dat ze zich afzijdig moet houden. Het voorval laat diepe sporen na. Niet veel later treffen we Mette zwaargehavend in een revalidatiecentrum. Iets met een auto-ongeluk en de ex van Miller (Lien Wildemeersch), een cliënt bij het blijf-van-mijn-lijf-huis waar Mette werkt. Over het hoe en waarom blijft Rots bewust vaag – net als Mette zelf moet de kijker die gebeurtenissen door middel van half betrouwbare herinneringen en flarden informatie tot een begrijpelijk verhaal zien te maken.

Retrospekt doet denken aan Kierkegaards existentiële inzicht dat we naar voren leven en naar achteren begrijpen. Rots vraagt zich af wat dat eigenlijk inhoudt, je leven begrijpen in retrospectief. Want vanuit welk punt doe je dat? Hebben we altijd alle puzzelstukjes? En veranderen die niet constant van vorm door de grilligheid van ons geheugen? Rots monteerde de film nadrukkelijk als een psychologische puzzel, waarmee ze de structuur van Mette’s getraumatiseerde geest lijkt te spiegelen. Wat moet de kijker bijvoorbeeld maken van een op zichzelf staande scène waarin Mette zich bedreigd voelt door een onbekende man tijdens een trip naar de supermarkt? Of waarom schrikt ze zo nadrukkelijk over het feit dat haar dochtertje misschien het ongeluk gezien heeft?

Net als Rots’ debuut is Retrospekt visueel ambitieus en compromisloos in z’n vorm. Als kijker raak je emotioneel overdonderd. Misschien zelfs meer. Want waar Marieke in Kan door huid heen door een traumatische gebeurtenis achtervolgd werd, is Mette’s kwelgeest haar oude geluk. De film opent met het jonge gezin op vakantie. Man, vrouw en kind in een camper door Frankrijk. Een beeld dat als een idylle door de film blijft heen spoken – en waarvan de kijker gaandeweg beseft dat het voor Mette altijd onbereikbaar zal blijven.