Respect

Jennifer Hudson speelt overtuigend Aretha Franklin in een overdreven respectvol muzikantenportret.

David Ritz, biograaf van muzikale iconen als BB King, Marvin Gaye, Etta James en Billie Holiday, wijdde twee boeken aan Aretha Franklin. Het in 1999 uitgebrachte From These Roots is de geautoriseerde versie van Franklins levensverhaal, geschreven alsof zij zelf aan het woord is. Ontevreden over het al te rooskleurige beeld dat het boek schetste publiceerde Ritz in 2014 Respect: The Life of Aretha Franklin. De minder gelukkige aspecten van Franklins leven – twee kinderen gebaard voor haar vijftiende, relaties met gewelddadige mannen,  drankproblemen – werden hierin verder uitgediept dan de diva nodig achtte. Ritz en zijn boek, dat volgens haar vol stond met ‘leugens en nog meer leugens’, werden afgeserveerd als ‘trashy’.

De makers van de eerder dit jaar verschenen serie Genius: Aretha baseerden zich duidelijk op het tweede boek van Ritz. De nazaten van Aretha Franklin – die in 2018 overleed – waren er dan ook als de kippen bij om zich te distantiëren. Hoewel de achtdelige reeks niet zonder problemen is – uitleggerige dialogen, onelegant gebruik van archiefbeelden – zet de productie van National Geographic een aantal onderbelichte aspecten in Franklins leven aardig in perspectief. Vooral de aflevering over haar inzet voor de burgerrechtenbeweging pakt interessant uit. Door de episodische structuur kan de serie verschillende aspecten van Franklins leven en loopbaan belichten, zonder te vervallen in de en-toen-en-toen-structuur die typerend is voor de gemiddelde biopic. Krachtig is ook de hoofdrol van de Britse Cynthia Erivo, die Franklin neerzet als een vrouw die in een door alfamannetjes bevolkt milieu achter haar eigen keuzes kan staan: zowel de goede als de minder fortuinlijke.

Daarin ligt het verschil met Respect, de glamoureuze hagiografie die wel het stempel goedgekeurd krijgt van de erven-Franklin. Jennifer Hudson, die door de notoire controlefreak Aretha persoonlijk werd uitverkozen om haar levensverhaal na te spelen, wordt opgezadeld met een schizofreen scenario. Als ze op het podium staat of kerkgangers toezingt vanaf de kansel is ze sterk en zelfverzekerd. Maar als ze zich laat koeioneren door haar dominante vader C.L. Franklin (Forest Whitaker) of haar driftige echtgenoot annex manager Ted White (Marlon Wayans) verandert ze in een speelbal van de omstandigheden. Wat ook niet helpt, is de visieloze regie van de Zuid-Afrikaanse Liesl Tommy, die in haar speelfilmdebuut erg schools de conventies van de hedendaagse muzikantenbiografie volgt. Iedere levensgebeurtenis geeft aanleiding tot het componeren of opnemen van een toepasselijk liedje. Die verplichte muzieknummers zijn overigens wel aanstekelijk geënsceneerd en Jennifer Hudson presenteert zich als een waardige plaatsvervangster van de Queen of Soul. Aangezien de meeste bioscoopgangers toch komen voor evergreens als ‘Think’, ‘Chain of Fools’, ‘Spanish Harlem’ en uiteraard het titelnummer ‘Respect’ was het misschien beter geweest om het obligate drama te skippen.